Τ
ο βράδυ της 28ης Νοεμβρίου 2010άρχισε η μεγαλύτερη διαρροή εμπιστευτικών διπλωματικών εγγράφων στην ιστορία. Το περιεχόμενο τους δείχνει την πραγματική, όσο και απωθητική, εικόνα της διεθνούς πολιτικής σκηνής και των πρωταγωνιστών της. Ταυτόχρονα, ο τρόπος με τον οποίο έγινε η αποκάλυψη των εγγράφων σκιαγραφεί το σύγχρονο περίπλοκο τοπίο της ενημέρωσης.
Πέντε διαφορετικές εφημερίδες (
The New York Times,
The Guardian,
El Pais,
Der Spiegel και
Le Monde) δημοσιοποίησαν ταυτόχρονα πληροφορίες προερχόμενες από 250 000 μυστικά τηλεγραφήματα Αμερικάνων διπλωματών.
Τα έγγραφα αυτά αποκαλύφθηκαν από τον ιστότοπο
Wikileaks ο οποίος έχει σαν στόχο την απόλυτη διαφάνεια της οικονομικής και πολιτικής εξουσίας.
Η βασική ιδέα του Wikileaks είναι να αποτελέσει το δοχείο διαρροής εγγράφων τα οποία αποδεικνύουν κάθε είδους κατάχρηση εξουσίας, χειραγώγηση, καταπάτηση του νόμου, εκμετάλλευση κλπ. είτε αυτή προέρχεται από κράτη, διεθνείς οργανισμούς, πολιτικά και δημόσια πρόσωπα ή επιχειρήσεις.
Ως αντάλλαγμα της εμπιστοσύνης των πληροφοριοδοτών, το Wikileaks προσφέρει εχεμύθεια, αλλά κυρίως τη μέγιστη δυνατή έκθεση στα διεθνή ΜΜΕ αφού οποιοσδήποτε (δημοσιογράφος, ερευνητής ή απλός πολίτης) μπορεί να κατεβάσει και να χρησιμοποιήσει τα έγγραφα.
Από την ίδρυση του το Wikileaks έχει ήδη καταφέρει πολλά χτυπήματα: από τη δημοσιοποίηση του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου της Σάρα Πάλιν, μέχρι την διαρροή της αλληλογραφίας των επιστημών του GIEC που προκάλεσε το
clilmategate.
Τελευταία, στόχος των διαρροών έχει γίνει η Αμερικανική κυβέρνηση κάτι που τράβηξε ιδιαίτερα τη δημοσιότητα αλλά και την μήνι των Αμερικάνων. Τον Ιούλιο του 2010 το Wikileaks δημοσιοποίησε 91 000 έγγραφα του αμερικανικού στρατού σχετικά με τον πόλεμο στο Ιράκ. Μεταξύ αυτών υπήρχε κι ένα βίντεο που έδειχνε
την εκτέλεση δύο φωτογράφων του Reuters από αμερικανικό ελικόπτερο στη Βαγδάτη το 2007.
Την εποχή εκείνη συνελήφθη και ο στρατιώτης
Bradley Manning ως πληροφοριοδότης του Wikileaks. Αυτό το γεγονός ήταν η αφορμή για το Wikileaks να αλλάξει τακτική. Έτσι για την επόμενη αποκάλυψη συνεργάστηκε με έγκυρες εφημερίδες όπως η New York Times και η Guardian οι οποίες και ανέλαβαν να διερευνήσουν και να ανωνυμοποιήσουν τα στοιχεία.
Τον Οκτώβριο του 2010 έγινε η ταυτόχρονη δημοσίευση 391 000 εγγράφων του αμερικανικού στρατού σχετικά με τον πόλεμο στο Αφγανιστάν. Όπως και στην περίπτωση της διαρροής για το Ιράκ, τα έγγραφα επιβεβαίωσαν αυτά που όλοι υποψιάζονταν και οι ειδικοί γνώριζαν: ο πόλεμος στο Αφγανιστάν προκάλεσε και συνεχίζει να προκαλεί μαζικούς θανάτους αθώων, οι τοπικοί αξιωματούχοι είναι εντελώς διεφθαρμένοι, η πολυαναμενόμενη εκδημοκρατικοποίηση της χώρας δεν υφίσταται κλπ.
Σε αντίθεση με τις προηγούμενες διαρροές, τα διπλωματικά έγγραφα που δημοσιοποιήθηκαν χθές έχουν αρκετές ιδιαιτερότητες. Καταρχάς αποτελούν μια κατεξοχήν παγκοσμιοποιημένη είδηση αφού αφορούν την πλειονότητα των χωρών. Όλοι, ακόμη κι οι Έλληνες,
θα βρουν έστω και μια ειδησούλα που θα τους αφορά.Έτσι εξασφαλίζεται μια παγκόσμια ταυτόχρονη κάλυψη του γεγονότος, κάτι που είναι σπάνιο εκτός από την περίπτωση φυσικών καταστροφών και σημαντικών ένοπλων συγκρούσεων.
Επίσης τα έγγραφα που διέρρευσαν δίνουν μια σαφή εικόνα για το πως η υπερδύναμη βλέπει στην πραγματικότητα τους ηγέτες των άλλων χωρών. Έτσι ο Σαρκοζύ χαρακτηρίζεται “γυμνός αυτοκράτορας”, ο Μπερλουσκόνι “ανεύθυνος και ασταθής” που προτιμά τα πάρτυ από τη δουλειά, ο Πούτιν “επιβήτορας”, η Μέρκελ “αναποφάσιστη και δυσκίνητη”, ο Τσάβεζ “τρελός” , ο Αχμαντζινετζάντ “Χίτλερ” κι ο Καντάφι εξαρτημένος από την Ουκρανέζα νοσοκόμα του με το μεγάλο στήθος.
Σε μια εποχή στην οποία η κακώς εννοούμενη “επικοινωνιακή πολιτική” και η ξύλινη γλώσσα των δημόσιων σχέσεων έχει αποστειρώσει το δημόσιο λόγο, οι αποκαλύψεις του Wikileaks δίνουν την πραγματική διάσταση αυτών που κυβερνάνε τον πλανήτη. Ταυτόχρονα βέβαια δείχνουν και την αλαζονεία της Αυτοκρατορίας που κοιτά αφ’υψηλού τους ιθαγενείς που χειραγωγεί στην παγκόσμια σκακιέρα.
Πέρα από αυτά τα προφανή, η διαρροή του Wikileaks δείχνει ενδιαφέροντα στοιχεία και για τους μηχανισμούς που διαμορφώνουν την ενημέρωση το 2010.
- Το πρώτο στοιχείο είναι ότι είναι σαφές πλέον ότι το διαδίκτυο βρίσκεται αδιαμφισβήτητα στο κέντρο του παγκόσμιου επικοινωνιακού συστήματος διαμορφώνοντας όλο και συχνότερα την ατζέντα των υπολοίπων ΜΜΕ. Η πρωτοκαθεδρία του παραδοσιακού Τύπου στην αποκάλυψη πληροφοριών είχε εδώ και καιρό κλονιστεί, αλλά πλέον η αλλαγή αυτή είναι δεδομένη και για μεγάλο κομμάτι του κοινού.
- Το δεύτερο στοιχείο είναι ότι, παρόλες τις προσπάθειες που καταβάλλουν, γίνεται όλο και πιο δύσκολο για τα κέντρα εξουσίας (κυβερνήσεις, πολυεθνικές, λόμπι) να επιβάλλουν πλήρη μυστικότητα γύρω από τις δραστηριότητες τους. Τα δίκτυα είναι ευάλωτα όσο κι απαραίτητα για τους σύγχρονους οργανισμούς εξουσίας. Το ρητό ουδέν κρυπτό υπό τον ήλιο φαίνεται να είναι επίκαιρο όσο ποτέ άλλοτε.
- Το τρίτο στοιχείο είναι η απαραίτητη συμπληρωματικότητα των πρωτοβουλιών οι οποίες έχουν ως βασικό εργαλείο το διαδίκτυο, όπως το Wikileaks, με τα παραδοσιακά ΜΜΕ που διαθέτουν τους ανθρώπινους πόρους και την εμπειρία στην διερεύνηση, διασταύρωση και κριτική κάθε είδους πρωτογενούς πληροφορίας. Αντίθετα από ότι υποστηρίζεται συχνά, το διαδίκτυο και η συμμετοχικές διαδικασίας συλλογής πληροφοριών δεν αντικαθιστούν αλλά συμπληρώνουν την επαγγελματική δημοσιογραφία.
- Το τέταρτο στοιχείο είναι ότι οι δεξιότητες των παραδοσιακών δημοσιογράφων είναι πλέον εντελώς ανεπαρκείς στο νέο τοπίο της ενημέρωσης έτσι όπως διαμορφώνεται στο διαδίκτυο. Η πολυπλοκότητα της ηλεκτρονικής δημόσιας σφαίρας απαιτεί τη σύγκλιση μεταξύ της δημοσιογραφικής πρακτικής (έρευνα, διασταύρωση, δεοντολογία) και της τεχνολογικών μέσων έκφρασης και μετάδοσης της πληροφορίας.
Μια κατεύθυνση που φαίνεται αρκετά γόνιμη από αυτή την άποψη είναι η ανάδυση του
data journalism, δηλαδή μιας δημοσιογραφίας ικανής να μεταφράσει όγκους δεδομένων, όπως τα έγγραφα του Wikileaks, σε πληροφόρηση προσβάσιμη και κατανοητή για το ευρύ κοινό.
Όπως και να έχει, φαίνεται ότι βρισκόμαστε σαφώς στην αυγή μιας νέας εποχής για την δημοσιογραφία και την ενημέρωση.
ΠΗΓΗ:http://smyrnaios.net
Γράφει ο Ηλίας Καραβόλιας
.jpg)
Η Ελλάδα καταλαμβάνει τη 13η θέση παγκοσμίως στα ποσοστά ανεργίας σε σύνολο 184 χωρών, σύμφωνα με τον οργανισμό καταγραφής παγκόσμιων οικονομικών δεδομένων Trading Economics.