******************************
***Ε Λ Ε Υ Θ Ε Ρ Η ΗΠΕΙΡΟΣ 100 ΧΡΟΝΙΑ***
***ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ ΤΟΥ 1912 - 1913***
******************************
"ΚΑΘΩΣ ΧΑΡΑΖΕ Η ΛΕΥΤΕΡΙΑ"
ΤΟΥ Δ. Σαλαμάγκα, 1963 Β' Μέρος 1904-1914
Συνέχεια 19η
Ἡ Αντιγόνη Τζαβέλλα
***Ε Λ Ε Υ Θ Ε Ρ Η ΗΠΕΙΡΟΣ 100 ΧΡΟΝΙΑ***
***ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ ΤΟΥ 1912 - 1913***
******************************
"ΚΑΘΩΣ ΧΑΡΑΖΕ Η ΛΕΥΤΕΡΙΑ"
ΤΟΥ Δ. Σαλαμάγκα, 1963 Β' Μέρος 1904-1914
Συνέχεια 19η
Ἡ Αντιγόνη Τζαβέλλα
Ὅλων τῶν κρυπτογραφημάτων, ποὺ κατὰ τὸν πιὸ πάνου τρόπο, στελλόταν στὸ Γενικὸ Στρατηγεῖο Ἐμῖν Ἀγᾶ, ἔχουν κρατηθῆ ἀπὸ τὴν Ἀντιγόνη Τζαβέλλα ἀντίγραφα, καταχωρημένα ἀπὸ τὴν ἴδια σ’ ἕνα βιβλίο ἀντιγραφῆς τους, ποὺ σώζεται καὶ σήμερα.
Στὴν πολεμική ἔκθεση τοῦ Γεν. Ἐπιτελείου Στρατοῦ, ποὺ ἐκδόθηκε το 1952, μὲ τὸ γενικὸ τίτλο, «ὁ Ἑλληνικὸς Στρατὸς κατὰ τοὺς Βαλκανικοὺς πολέμους τοῦ 1912 -1913», στὸν τόμο Β’ Ἐπιχειρήσεις ἐν Ἠπείρῳ, στὴν σελίδα 12, μετὰ τὴν παράθεση τῶν πληροφοριῶν, ποὺ εἶχε, πρὶν κηρυχθῆ ὁ πόλεμος παράσχει, τὸ εἰδικό αὐτὸ μυστικὸ Ἐπιτελεῖο γιὰ τὸν Τούρκικο Στρατὸ τῆς Ἠπείρου, ἀναφέρονται τὰ ἑξῆς:
« Αὗται ἦσαν ἐν συνόλῳ, αἱ πληροφορίαι περὶ τοῦ Τουρκικοῦ στρατοῦ Ἠπείρου, κατὰ τὴν ἀρχὴν τῆς ἐκστρατείας, ἐφ’ ὧν ἐστηρίχθησαν οἱ ὑπολογισμοὶ τοῦ Ἐπιτελείου τοῦ ἐκεῖ συγκεντρωθέντος Ἑλληνικοῦ Στρατοῦ, διὰ τὴν περαιτέρω διεύθυθνσιν τῶν ἐπιχειρήσεων. Ἄπασαι αἱ ἐν λόγῳ πληροφορίαι, παρείχοντο ἐξ Ἰωαννίνων, παρ’ ὑπηρεσίας ὀργανωθείσης ἐκεῖ, συμφώνως διαταγῇ τοῦ Στρατηγείου, δέον δὲ νὰ σημειωθῇ ὅτι, ἡ Ὑπηρεσία αὕτη πληροφοριῶν, ἐξυπητέτησε θαυμασίως τὸν Ἑλληνικὸν στρατὸν καθ’ ὅλην τὴν διάρκειαν τοῦ πολέμου».
Γιὰ νὰ γίνῃ δὲ προκαταβολικὰ ἀντιληπτό, ἴσαμε ποιὸ σημεῖο ἦταν ὠργανωμένη, καὶ πρὶν ἀκόμα ἀπὸ τὴν κήρυξη τοῦ πολέμου, ἡ ὑπηρεσία κατασκοπείας, παραθέτω πιὸ κάτου δυὸ ἀποσπάσματα ἀπὸ τὸ χειρόγραφο βιβλίο ἀντιγραφῆς κρυπτογραφημάτων:
Το Πρῶτο:
«21 Ὀκτωβρίου 1912
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
«Εἰς Δουρούτην, ἐτοποθέτησαν τηλεβόλα τῶν 10, ἐξ ὧν, τέσσερα πρὸς βορρᾶν, καὶ 6 πρὸς νότον. Τὰ 4 τοῦ Κρούπ τοῦ 1886 καὶ 1, τοῦ 1876, τῶν 12 σαντιμέτρ, τοῦ 2915 Νο. Ταχύτητος 1’’ 425 μέτρα, εἰς δύο ὡρῶν ἀπόστασιν. Τὰ βλήματα εἶναι ὀβῖδες συστήματος, 1 ον Ντανὲ τῶν 17 κιλ. 5 γραμ. πυρίτις 1 κιλό 90 γραμ. καὶ εἰς ὕψος 20 γραμ. δυναμίτιδος.
2 ον . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Καὶ το δεύτερο:
« 11 Ἰανουαρίου 1913
Ὁ Τουρκικὸς στρατὸς, ἠγόρασε 10.000 μέτρα φανέλλας πλάτους 40 ἐκατοστῶν, ἴνα τυλίξῃ σφαίρας μικρῶν διαστάσεων, διὰ νὰ τὰς ἐφρμόσῃ, εἰς χαλκίνας, (μᾶλλον πλατείας κάννας) τηλεβόλων τοπομαχικῶν τῶν 15, ὧντινων δὲν ἔχουσι πλέον ὀβίδας βολιδοφόρους ἑτοίμους, καὶ τὰς γεμίζουσι ἤδη ἐνταῦθα!»
Ἀπὸ τὸ ἄντίστοιχο Παράρτημα (τομ. Β’ σελ. 10) τῆς πιὸ πάνου Πολλεμικῆς αὐτῆς Ἐκθέσεως, παίρνω γιὰ τὴν ἱστορία τὰ κείμενα μερικῶν σχετικῶν διαταγῶν.
« Ἀριθμ. 35
Φορέστην, Γεν. Πρόξενον
Ἰωάννινα
Ἀπόρρητον.Ἐξακριβώσατε ἐν πάσῃ μυστικότητι ἄν διαβάσεις ἤ κορυφαὶ Ξηροβοῦνι κατέχωνται ὑπὸ Τουρκικοῦ στρατοῦ καὶ ποῖα ἡ δύναμις αὐτοῦ. Ἐπίσης ἐὰν ὑπάρχῃ Πυροβολικὸν, εἰς ποῖα σημεῖα εὑρίσκεται τοποθετημένον καὶ ποία ἡ δύναμης του. Ἰδιαιτέρως ἐξακριβώσατε διὰ χωρίου Κουμουτζάδες, ἄν, στενὸν Κιάφας, κατέχηται ὑπὸ στρατοῦ καὶ ποίας δυνάμεως. Ἐπίσης εἰς ποῖα ἄλλα μέρη πρὸ τῶν Ἰωαννίνων, καὶ λοιπὰς θέσεις. Ἄν ἐν τῷ μεταξὺ, διακοπτομένων σχέσεων μετὰ Τουρκίας ἀπέλθητε, ὀργανώσατε ὑπηρεσίαν, ἥτις, καὶ μετὰ τὴν ἀναχώρησιν σας, χορηγήσῃ ἡμῖν ἀνωτέρω πληροφορίας καὶ πᾶν σχετικὸν περὶ δυνάμεως καὶ κινήσεως Τουρκικοῦ Στρατοῦ. Τηλεγραφήσατε ἡμῖν διὰ λεξικῶν Β. ἤ Κ.
Ἄρτα 4-10-1912
Σαπουντζάκης»
«Αριθμ. 35α
Φορέστην, Γεν. Πρόξενον
Ἰωάννινα
Ὀργανώσατε παρακαλῶ ὑπηρεσίαν, ἥτις, καὶ μετὰ τὴν ἀναχώρησιν
ὑμῶν ἐκεῖθεν, ἐξακολουθήσῃ παρέχουσα ἡμῖν ἀκριβεῖς καὶ λεπτομερεῖς πληροφορίας περὶ δυνάμεων καὶ στρατιωτικῶν κινήσεων Τούρκων. . . .»
Ἄρτα 4-10-1912
Σαπουντζάκης»
Μὲ ἀριθμ. 36 καὶ 37, παραθέτονται ἐκεῖ καὶ δύο πίνακες «προοδευτικῆς αὐξήσεως», «κατὰ τὰ διάφορα στάδια» τῶν ἐπιχειρήσεων τοῦ Τουρκικοῦ Στρατοῦ, ποὺ ἡ σύνταξις τους ὀφείλεται, ἀποκλειστικὰ σὲ πληροφορίες τῆς εἰδικῆς ὑπηρεσίας κατασκοπίας τῶν Γιαννίνων.
Ἀποκρυπτογράφος, κρυπτογράφος καὶ Γραμματέας αὐτῆς τῆς ὑπηρεσίας, καὶ, γιὰ ἕνα διάστημα, καὶ ἀναπληρωτὴς τοῦ μακαρίτη Νικόλα Χαντέλη, Γραμματέα τοῦ Ἑλληνικοῦ Προξενείου, ποὺ έμεινε κρυβόμενος στα Γιάννινα, ἦταν ἡ Ἀντιγόνη Τζαβέλλα.
Τὸ Κέντρο τῆς ὑπηρεσίας κατασκοπείας, ἦταν στὸ σπίτι τοῦ ἀπὸ μητέρα θείου της Ἰωάννη Λάππα, ποὺ εἶχε, ὅπως εἴπαμε κι’ ἀλλοῦ, τὸ πλεονέκτημα τῆς διπλωματικῆς ἀσυλίας, σὰν Προξενικός Πράκτορας στὰ Γιάννινα τῆς Γαλλίας και λόγω αυτού γνώστης της κρυπτογραφικής τέχνης, διότι τα εμπιστευτικα υπηρεσιακά έγγραφα προς τις Γαλλικές αρχές τα κρυπτογραφούσε με άλλη ειδική κλεῖδα .
Τὰ αὐτόγραφα ποὺ δίνω πιὸ κάτου, πιστοποιοῦν τὴ σπουδαιότητα τῆς ἐργασίας αὐτῆς, καθὼς καὶ τοῦ χειρογράφου βιβλίου, ἀπὸ το ὁποῖο καὶ νὰ παίρνω.
«Εἰς ἀνάμνησιν τῆς πολυτίμου καὶ μετ’ αὐταπαρνήσεως, ἀξιολόγου συνεργασίας τῆς χαριεστάτης δεσποινίδος Ἀντιγόνης Τζαβέλλα, ἐν ἡμέραις δειναῖς, καθ’ ἅς, τὸ Μέγα Ἔθνος μας, ἠγωνίζετο τὸν περὶ ὑπάρξεως ἀγῶνα.
Ν. Χαντέλης»
«Ὁμολογῶ τὴν πολύτιμον ἐγασίαν τῆς φιλοπάτριδος δεσποινίδος Τζαβέλλα, συντελεσάσης εἰς τὸ νὰ διαφωτίσῃ τὸν Ἑλληνικὸν Στρατὸν περὶ τῶν Τουρκικῶν δυνάμεων κατὰ τὸν Ἑλληνοτουρκικὸν πόλεμον,
Π. Δαγκλῆς»
Ὑπάρχει ὅμως καὶ μία ἀκόμα πιστοποίηση τῆς σπουδαιότητας τοῦ χειρογράφου βιβλίου ἀντιγραφῆς τῶν κρυπτογραφημάτων 1912 -1913. Τὸ κύριο του σῶμα, φτάνει ἴσαμε τὶς 19 Φλεβάρη 1913, ἡμερομηνία τοῦ τελευταίου ἀντιγραφομένου κρυπτογραφήματος τοῦ Στρατηγείου, πού εἶναι τὸ ἐξῆς :
«Φιλιππιὰς 19 Φεβρουαρίου,
Σήμερον ἤρξατο ἐπιθέσεως· φροντίσατε νὰ τηρῆτε ἡμᾶς μετὰ ταχύτητος ἐνημέρους ἀποτελεσμάτων ἐπιθέσεως, καὶ ἐν γένει πάσης ἐνδιαφερούσης στρατιωτικῆς πληροφορίας».
Στὴν ἀμέσως δὲ ἑπόμενη σελίδα, διαβἀζω τὸ ἐξῆς αὐτόγραφο :
« Τῇ πολυτίμῳ συνεργάτιδι, ἀγαπητῇ μοι ἀνεψιᾷ Ἀντιγόνη Γ. Τζαβέλλα, συναγωνιστῇ τῷ ἀφιλοκερδεστάτῳ ἀγῶνι τῆς ἐθνικῆς μας ἀπελευθερώσεως, τὴν τόσον εὐφήμως ἐπιβραβευθείσης, τεκμήριον πολύτιμον ἡμερῶν καὶ συγκινήσεων.
Ἐν Ἰωαννίνοις ταῇ 21 Φεβρουαρίου 1913
Ὁ Διευθυντὴς τοῦ Κρυπτογραφικοῦ Ἐμπιστευτικοῦ
Ἰωάννης Β. Λάππας»
Κατὰ τὶς μέρες τῆς ἐπίθεσης (19 καὶ 21 Φλεβάρη 1913), πρέπει βέβαια νὰ ἦρθαν ἀπὸ κεῖ καὶ νὰ στάλθηκαν κι’ ἀπὸ τὰ Γιάννινα, κι’ ἄλλα κρυπτογραφήματα καὶ μηνύματα. Καὶ θἆχαν αὐτά, τόσο παλλόμενο ἐνδιαφέρον!..
Ὅμως οἱ μέρες αὐτές, ἦταν γεμᾶτες, ἀπὸ τόσο ἐναγώνια προσδοκία· κι’ ἔπεσε ἀπάνου μας, τόσο σύντομα, τόσο ἀπροσδόκητα, τόση χαρά, τόση συγκίνηση!.. Καὶ μέσα σ’ αὐτή, ἦταν τόσο φυσικὸ νὰ λησμονηθῇ καὶ τὸ βιβλίο τῶν ἀντιγραφῶν!..
Ἡ θέση ποὺ πῆρε στὴν ὑπόθεση αὐτὴ ἡ Ἀντιγόνη Τζαβέλλα, ὀφείλεται στὸ ὅτι, ἀπὸ περιστατικὰ ποὺ γι’ αὐτὰ ἔχουμε πιὸ πάνω μιλήσει, ἡ οἰκογένεια της, κατὰ τὸ φθινόπωρο τοῦ 1912 καὶ σὲ ὅλη τὴ διάρκεια τοῦ πολέμου, βρέθηκε στὰ Γιάννινα, χωρὶς φυσικό της προστάτη· καὶ γι’ ἀσφάλεια της, ἀναγκάστηκε νὰ ζητήσῃ ἄσυλο στὸ συγγενικὸ της καὶ Προξενικὸ σπίτι τοῦ Ἰ. Λάππα.
Νὰ κι’ ἕνα ἀκόμα ἔγγραφο, παρμένο ἀπὸ τὸ προσωπικὸ ἀρχεῖο τοῦ κατόχου τοῦ κρυπτογραφικοῦ λεξικοῦ, Ἰ. Λάππα, ἀπ’ ὅπου πιστοποιεῖται ἡ ἐξαίρετη ὀργάνωση τοῦ δικτύου κατασκοπείας, καὶ συνεπῶς κι’ ἡ σπουδαιότητα τοῦ χειρογράφου βιβλίου.
«Ἀξιότιμε Κύριε Ἰωάννη Λάππα
Εἰσελθὼν εἰς Ἰωάννινα, δράττομαι τῆς εὐκαιρίας νὰ ἐκφράσω
ὑμῖν τὴν εὐαρέσκειαν μου διὰ τὴν συνδρομὴν ἥν παρέσχετε εἰς τὸν ἀγῶνα, ἀποστέλλοντες καθ’ἐκάστην πρὸς ἐμὲ εἰς Μπαουσσούς, ὡς Ἀρχηγὸν τοῦ ἐκεῖ Στρατοῦ, κρυπτογραφικὰς ἀποστολὰς ἐξ Ἰωαννίνων, καθ’ ὅλην τὴν διάρκειαν τῆς πολιορκίας αὐτῶν, παρέχοντες οὕτω πολυτίμους πληροφορίας εἰς τὴν ὑπηρεσίαν τοῦ στρατεύματος.
Μετ’ ἐξαιρέτου ὑπολήψεως καὶ ἐκτιμήσεως
Ὁ Διοικητὴς τοῦ Μικτοῦ Στρατοῦ
Χ. Μαλάμος, Ἀντις/ρχης Μηχανικοῦ
Ίωάννινα 28 Φεβρουαρίου 1913».
Στὴν πολεμική ἔκθεση τοῦ Γεν. Ἐπιτελείου Στρατοῦ, ποὺ ἐκδόθηκε το 1952, μὲ τὸ γενικὸ τίτλο, «ὁ Ἑλληνικὸς Στρατὸς κατὰ τοὺς Βαλκανικοὺς πολέμους τοῦ 1912 -1913», στὸν τόμο Β’ Ἐπιχειρήσεις ἐν Ἠπείρῳ, στὴν σελίδα 12, μετὰ τὴν παράθεση τῶν πληροφοριῶν, ποὺ εἶχε, πρὶν κηρυχθῆ ὁ πόλεμος παράσχει, τὸ εἰδικό αὐτὸ μυστικὸ Ἐπιτελεῖο γιὰ τὸν Τούρκικο Στρατὸ τῆς Ἠπείρου, ἀναφέρονται τὰ ἑξῆς:
« Αὗται ἦσαν ἐν συνόλῳ, αἱ πληροφορίαι περὶ τοῦ Τουρκικοῦ στρατοῦ Ἠπείρου, κατὰ τὴν ἀρχὴν τῆς ἐκστρατείας, ἐφ’ ὧν ἐστηρίχθησαν οἱ ὑπολογισμοὶ τοῦ Ἐπιτελείου τοῦ ἐκεῖ συγκεντρωθέντος Ἑλληνικοῦ Στρατοῦ, διὰ τὴν περαιτέρω διεύθυθνσιν τῶν ἐπιχειρήσεων. Ἄπασαι αἱ ἐν λόγῳ πληροφορίαι, παρείχοντο ἐξ Ἰωαννίνων, παρ’ ὑπηρεσίας ὀργανωθείσης ἐκεῖ, συμφώνως διαταγῇ τοῦ Στρατηγείου, δέον δὲ νὰ σημειωθῇ ὅτι, ἡ Ὑπηρεσία αὕτη πληροφοριῶν, ἐξυπητέτησε θαυμασίως τὸν Ἑλληνικὸν στρατὸν καθ’ ὅλην τὴν διάρκειαν τοῦ πολέμου».
Γιὰ νὰ γίνῃ δὲ προκαταβολικὰ ἀντιληπτό, ἴσαμε ποιὸ σημεῖο ἦταν ὠργανωμένη, καὶ πρὶν ἀκόμα ἀπὸ τὴν κήρυξη τοῦ πολέμου, ἡ ὑπηρεσία κατασκοπείας, παραθέτω πιὸ κάτου δυὸ ἀποσπάσματα ἀπὸ τὸ χειρόγραφο βιβλίο ἀντιγραφῆς κρυπτογραφημάτων:
Το Πρῶτο:
«21 Ὀκτωβρίου 1912
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
«Εἰς Δουρούτην, ἐτοποθέτησαν τηλεβόλα τῶν 10, ἐξ ὧν, τέσσερα πρὸς βορρᾶν, καὶ 6 πρὸς νότον. Τὰ 4 τοῦ Κρούπ τοῦ 1886 καὶ 1, τοῦ 1876, τῶν 12 σαντιμέτρ, τοῦ 2915 Νο. Ταχύτητος 1’’ 425 μέτρα, εἰς δύο ὡρῶν ἀπόστασιν. Τὰ βλήματα εἶναι ὀβῖδες συστήματος, 1 ον Ντανὲ τῶν 17 κιλ. 5 γραμ. πυρίτις 1 κιλό 90 γραμ. καὶ εἰς ὕψος 20 γραμ. δυναμίτιδος.
2 ον . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Καὶ το δεύτερο:
« 11 Ἰανουαρίου 1913
Ὁ Τουρκικὸς στρατὸς, ἠγόρασε 10.000 μέτρα φανέλλας πλάτους 40 ἐκατοστῶν, ἴνα τυλίξῃ σφαίρας μικρῶν διαστάσεων, διὰ νὰ τὰς ἐφρμόσῃ, εἰς χαλκίνας, (μᾶλλον πλατείας κάννας) τηλεβόλων τοπομαχικῶν τῶν 15, ὧντινων δὲν ἔχουσι πλέον ὀβίδας βολιδοφόρους ἑτοίμους, καὶ τὰς γεμίζουσι ἤδη ἐνταῦθα!»
Ἀπὸ τὸ ἄντίστοιχο Παράρτημα (τομ. Β’ σελ. 10) τῆς πιὸ πάνου Πολλεμικῆς αὐτῆς Ἐκθέσεως, παίρνω γιὰ τὴν ἱστορία τὰ κείμενα μερικῶν σχετικῶν διαταγῶν.
« Ἀριθμ. 35
Φορέστην, Γεν. Πρόξενον
Ἰωάννινα
Ἀπόρρητον.Ἐξακριβώσατε ἐν πάσῃ μυστικότητι ἄν διαβάσεις ἤ κορυφαὶ Ξηροβοῦνι κατέχωνται ὑπὸ Τουρκικοῦ στρατοῦ καὶ ποῖα ἡ δύναμις αὐτοῦ. Ἐπίσης ἐὰν ὑπάρχῃ Πυροβολικὸν, εἰς ποῖα σημεῖα εὑρίσκεται τοποθετημένον καὶ ποία ἡ δύναμης του. Ἰδιαιτέρως ἐξακριβώσατε διὰ χωρίου Κουμουτζάδες, ἄν, στενὸν Κιάφας, κατέχηται ὑπὸ στρατοῦ καὶ ποίας δυνάμεως. Ἐπίσης εἰς ποῖα ἄλλα μέρη πρὸ τῶν Ἰωαννίνων, καὶ λοιπὰς θέσεις. Ἄν ἐν τῷ μεταξὺ, διακοπτομένων σχέσεων μετὰ Τουρκίας ἀπέλθητε, ὀργανώσατε ὑπηρεσίαν, ἥτις, καὶ μετὰ τὴν ἀναχώρησιν σας, χορηγήσῃ ἡμῖν ἀνωτέρω πληροφορίας καὶ πᾶν σχετικὸν περὶ δυνάμεως καὶ κινήσεως Τουρκικοῦ Στρατοῦ. Τηλεγραφήσατε ἡμῖν διὰ λεξικῶν Β. ἤ Κ.
Ἄρτα 4-10-1912
Σαπουντζάκης»
«Αριθμ. 35α
Φορέστην, Γεν. Πρόξενον
Ἰωάννινα
Ὀργανώσατε παρακαλῶ ὑπηρεσίαν, ἥτις, καὶ μετὰ τὴν ἀναχώρησιν
ὑμῶν ἐκεῖθεν, ἐξακολουθήσῃ παρέχουσα ἡμῖν ἀκριβεῖς καὶ λεπτομερεῖς πληροφορίας περὶ δυνάμεων καὶ στρατιωτικῶν κινήσεων Τούρκων. . . .»
Ἄρτα 4-10-1912
Σαπουντζάκης»
Μὲ ἀριθμ. 36 καὶ 37, παραθέτονται ἐκεῖ καὶ δύο πίνακες «προοδευτικῆς αὐξήσεως», «κατὰ τὰ διάφορα στάδια» τῶν ἐπιχειρήσεων τοῦ Τουρκικοῦ Στρατοῦ, ποὺ ἡ σύνταξις τους ὀφείλεται, ἀποκλειστικὰ σὲ πληροφορίες τῆς εἰδικῆς ὑπηρεσίας κατασκοπίας τῶν Γιαννίνων.
Ἀποκρυπτογράφος, κρυπτογράφος καὶ Γραμματέας αὐτῆς τῆς ὑπηρεσίας, καὶ, γιὰ ἕνα διάστημα, καὶ ἀναπληρωτὴς τοῦ μακαρίτη Νικόλα Χαντέλη, Γραμματέα τοῦ Ἑλληνικοῦ Προξενείου, ποὺ έμεινε κρυβόμενος στα Γιάννινα, ἦταν ἡ Ἀντιγόνη Τζαβέλλα.
Τὸ Κέντρο τῆς ὑπηρεσίας κατασκοπείας, ἦταν στὸ σπίτι τοῦ ἀπὸ μητέρα θείου της Ἰωάννη Λάππα, ποὺ εἶχε, ὅπως εἴπαμε κι’ ἀλλοῦ, τὸ πλεονέκτημα τῆς διπλωματικῆς ἀσυλίας, σὰν Προξενικός Πράκτορας στὰ Γιάννινα τῆς Γαλλίας και λόγω αυτού γνώστης της κρυπτογραφικής τέχνης, διότι τα εμπιστευτικα υπηρεσιακά έγγραφα προς τις Γαλλικές αρχές τα κρυπτογραφούσε με άλλη ειδική κλεῖδα .
Τὰ αὐτόγραφα ποὺ δίνω πιὸ κάτου, πιστοποιοῦν τὴ σπουδαιότητα τῆς ἐργασίας αὐτῆς, καθὼς καὶ τοῦ χειρογράφου βιβλίου, ἀπὸ το ὁποῖο καὶ νὰ παίρνω.
«Εἰς ἀνάμνησιν τῆς πολυτίμου καὶ μετ’ αὐταπαρνήσεως, ἀξιολόγου συνεργασίας τῆς χαριεστάτης δεσποινίδος Ἀντιγόνης Τζαβέλλα, ἐν ἡμέραις δειναῖς, καθ’ ἅς, τὸ Μέγα Ἔθνος μας, ἠγωνίζετο τὸν περὶ ὑπάρξεως ἀγῶνα.
Ν. Χαντέλης»
«Ὁμολογῶ τὴν πολύτιμον ἐγασίαν τῆς φιλοπάτριδος δεσποινίδος Τζαβέλλα, συντελεσάσης εἰς τὸ νὰ διαφωτίσῃ τὸν Ἑλληνικὸν Στρατὸν περὶ τῶν Τουρκικῶν δυνάμεων κατὰ τὸν Ἑλληνοτουρκικὸν πόλεμον,
Π. Δαγκλῆς»
Ὑπάρχει ὅμως καὶ μία ἀκόμα πιστοποίηση τῆς σπουδαιότητας τοῦ χειρογράφου βιβλίου ἀντιγραφῆς τῶν κρυπτογραφημάτων 1912 -1913. Τὸ κύριο του σῶμα, φτάνει ἴσαμε τὶς 19 Φλεβάρη 1913, ἡμερομηνία τοῦ τελευταίου ἀντιγραφομένου κρυπτογραφήματος τοῦ Στρατηγείου, πού εἶναι τὸ ἐξῆς :
«Φιλιππιὰς 19 Φεβρουαρίου,
Σήμερον ἤρξατο ἐπιθέσεως· φροντίσατε νὰ τηρῆτε ἡμᾶς μετὰ ταχύτητος ἐνημέρους ἀποτελεσμάτων ἐπιθέσεως, καὶ ἐν γένει πάσης ἐνδιαφερούσης στρατιωτικῆς πληροφορίας».
Στὴν ἀμέσως δὲ ἑπόμενη σελίδα, διαβἀζω τὸ ἐξῆς αὐτόγραφο :
« Τῇ πολυτίμῳ συνεργάτιδι, ἀγαπητῇ μοι ἀνεψιᾷ Ἀντιγόνη Γ. Τζαβέλλα, συναγωνιστῇ τῷ ἀφιλοκερδεστάτῳ ἀγῶνι τῆς ἐθνικῆς μας ἀπελευθερώσεως, τὴν τόσον εὐφήμως ἐπιβραβευθείσης, τεκμήριον πολύτιμον ἡμερῶν καὶ συγκινήσεων.
Ἐν Ἰωαννίνοις ταῇ 21 Φεβρουαρίου 1913
Ὁ Διευθυντὴς τοῦ Κρυπτογραφικοῦ Ἐμπιστευτικοῦ
Ἰωάννης Β. Λάππας»
Κατὰ τὶς μέρες τῆς ἐπίθεσης (19 καὶ 21 Φλεβάρη 1913), πρέπει βέβαια νὰ ἦρθαν ἀπὸ κεῖ καὶ νὰ στάλθηκαν κι’ ἀπὸ τὰ Γιάννινα, κι’ ἄλλα κρυπτογραφήματα καὶ μηνύματα. Καὶ θἆχαν αὐτά, τόσο παλλόμενο ἐνδιαφέρον!..
Ὅμως οἱ μέρες αὐτές, ἦταν γεμᾶτες, ἀπὸ τόσο ἐναγώνια προσδοκία· κι’ ἔπεσε ἀπάνου μας, τόσο σύντομα, τόσο ἀπροσδόκητα, τόση χαρά, τόση συγκίνηση!.. Καὶ μέσα σ’ αὐτή, ἦταν τόσο φυσικὸ νὰ λησμονηθῇ καὶ τὸ βιβλίο τῶν ἀντιγραφῶν!..
Ἡ θέση ποὺ πῆρε στὴν ὑπόθεση αὐτὴ ἡ Ἀντιγόνη Τζαβέλλα, ὀφείλεται στὸ ὅτι, ἀπὸ περιστατικὰ ποὺ γι’ αὐτὰ ἔχουμε πιὸ πάνω μιλήσει, ἡ οἰκογένεια της, κατὰ τὸ φθινόπωρο τοῦ 1912 καὶ σὲ ὅλη τὴ διάρκεια τοῦ πολέμου, βρέθηκε στὰ Γιάννινα, χωρὶς φυσικό της προστάτη· καὶ γι’ ἀσφάλεια της, ἀναγκάστηκε νὰ ζητήσῃ ἄσυλο στὸ συγγενικὸ της καὶ Προξενικὸ σπίτι τοῦ Ἰ. Λάππα.
Νὰ κι’ ἕνα ἀκόμα ἔγγραφο, παρμένο ἀπὸ τὸ προσωπικὸ ἀρχεῖο τοῦ κατόχου τοῦ κρυπτογραφικοῦ λεξικοῦ, Ἰ. Λάππα, ἀπ’ ὅπου πιστοποιεῖται ἡ ἐξαίρετη ὀργάνωση τοῦ δικτύου κατασκοπείας, καὶ συνεπῶς κι’ ἡ σπουδαιότητα τοῦ χειρογράφου βιβλίου.
«Ἀξιότιμε Κύριε Ἰωάννη Λάππα
Εἰσελθὼν εἰς Ἰωάννινα, δράττομαι τῆς εὐκαιρίας νὰ ἐκφράσω
ὑμῖν τὴν εὐαρέσκειαν μου διὰ τὴν συνδρομὴν ἥν παρέσχετε εἰς τὸν ἀγῶνα, ἀποστέλλοντες καθ’ἐκάστην πρὸς ἐμὲ εἰς Μπαουσσούς, ὡς Ἀρχηγὸν τοῦ ἐκεῖ Στρατοῦ, κρυπτογραφικὰς ἀποστολὰς ἐξ Ἰωαννίνων, καθ’ ὅλην τὴν διάρκειαν τῆς πολιορκίας αὐτῶν, παρέχοντες οὕτω πολυτίμους πληροφορίας εἰς τὴν ὑπηρεσίαν τοῦ στρατεύματος.
Μετ’ ἐξαιρέτου ὑπολήψεως καὶ ἐκτιμήσεως
Ὁ Διοικητὴς τοῦ Μικτοῦ Στρατοῦ
Χ. Μαλάμος, Ἀντις/ρχης Μηχανικοῦ
Ίωάννινα 28 Φεβρουαρίου 1913».
πηγη:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου