«Οι Ελληνοαμερικανοί – Ιστορία του Απόδημου Ελληνισμού των Η.Π.Α»
του Μπάμπη Μαρκέτου, Διευθυντή του «Εθνικού Κήρυκος» Νέας Υόρκης
Εκδόσεις Παπαζήση, 2006
Στο βιβλίο εξιστορείται η Ιστορία των πρώτων Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική, μέχρι τις μέρες του. Σκιαγραφούνται οι εθνικοί αγώνες, τα επιτεύγματα, η προσφορά των ομογενών στην γενέτειρα. Το βιβλίο αυτό, μαζί με άλλες αξιόλογες συγγραφικές προσπάθειες ομογενών, αποτελεί ανεκτίμητη ψηφίδα στα μωσαϊκό της Ιστορίας του Ελληνισμού στις ΗΠΑ.
Οι παλαιότεροι ομογενείς της Αμερικής, μέσα από τις σελίδες του βιβλίου, θα θυμηθούν πρόσωπα και πράγματα. Οι νεώτεροι θα μάθουν. Και οι όπου γης ομογενείς αναγνώστες της ΡΗΡ, θα αναγνωρίσουν, ενδεχομένως, καταστάσεις και περιστάσεις παραπλήσιες με εκείνες που οι ίδιοι βίωσαν στην ξενιτιά.
Σε κάθε περίπτωση, η αναδημοσίευση στοχεύει και στο να βρούμε, τούτη την κρίσιμη ώρα, την δημιουργική εκείνη σπίθα που θα αναζωπυρώσει τη φλόγα του ελληνικού πνεύματος και θα συμβάλει στην ανύψωση του φρονήματος αποτελώντας το εφαλτήριο για μία νέα προοδευτική πορεία του ελληνισμού.
Μπάμπης Μαρκέτος
Είναι κάποιοι άνθρωποι που το πέρασμά τους από την ομογένεια σηματοδοτεί τη ζωή τους και αφήνει ανεξίτηλο το στίγμα της πολυσχιδούς, δημιουργικής, προσωπικότητάς τους. Ένας τέτοιος άνθρωπος, με ήθος και μεγάλη προσφορά προς την ομογένεια και τη γενέτειρα, υπήρξε και ο Μπάμπης Μαρκέτος, ο πρώην εκδότης της ομογενειακής εφημερίδας «Εθνικός Κήρυξ», της Νέας Υόρκης των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής.
Τριάντα χρόνια στο πηδάλιο της –αγωνιστικής, τότε- εφημερίδας (1947-1977) έμεινε ο Μπάμπης Μαρκέτος. Χρόνια εξαιρετικά δύσκολα για την επιβίωση της εφημερίδας. Ο Μαρκέτος δεν βρήκε «στρωμένο τραπέζι», αλλά μία επισφαλή «επιχείρηση» για την οποία έπρεπε να δίνει καθημερινή μάχη, προκειμένου να εξασφαλίζει την λειτουργία της. Και, τελικά, να πετύχει το θαύμα να επικρατήσει ο Κήρυκας της παλαιότερης «Ατλαντίδος», που υποχρεώθηκε να διακόψει την έκδοσή της το 1972.
Χρόνια δύσκολα και για τον Ελληνισμό της Αμερικής, που την περίοδο εκείνη είχε αρχίσει να κάνει τα πρώτα του βήματα προς την κορυφή των σημερινών του επίζηλων κατακτήσεων. Ο Μαρκέτος, με πυξίδα την διπλή του αγάπη, προς την ομογένεια και την πρώτη πατρίδα, άνοιξε δρόμους που οδήγησαν στην ανέλιξη της ομογένειας. Χάραξε λεωφόρους για να διέλθει η αυξανόμενη πολιτική της επιρροή. Οριοθέτησε τις σχέσεις της ομογένειας με την γενέτειρα, σχέσεις άρρηκτες και στενές.
Ο Μπάμπης Μαρκέτος, ως οξυδερκής δημοσιογράφος και εκδότης που ήταν δεν μπορούσε να μην ασχοληθεί και με την καταγραφή του ελληνισμού της Αμερικής. Με ευκαιρία τις εορταστικές εκδηλώσεις για τα 200 χρόνια ανεξαρτησίας των ΗΠΑ (1975) συνέγραψε το παρόν βιβλίο «Οι Ελληνοαμερικανοί». Κατέλειπε τα χειρόγραφα και το βιβλίο εκδόθηκε λίγα χρόνια μετά τα θάνατό του (1998) από το Πάντειο Πανεπιστήμιο της Ελλάδος, με την φροντίδα της συζύγου του, Αθανασίας Γαζιάρη-Μαρκέτου και του συνεργάτη και φίλου του, δημοσιογράφου Χρήστου Μαλασπίνα.
Εισαγωγή
Ο Εθνικός Κήρυξ, που έκλεισε ήδη εξήντα δύο χρόνια προσφοράς, έκρινε πως δεν θα υπήρχε πιο ταιριαστή συμμετοχή στον εορτασμό της 200ετίας του αμερικανικού έθνους από μια πανοραμική επισκόπησι του Χρονικού της Ομογενείας στην Αμερική, του πως άρχισε, τι πέρασε, που έχει φτάσει, τι πρόσφερε και τι εδημιούργησε μέσα στα πλατύτερα πλαίσια της αμερικανικής κοινωνίας –τι πρόσφερε και προς την Αμερική, αλλά και προς την γενέτειρα.
Η Ομογένειά μας στην Αμερική έχει δώσει πλούσια την προσφορά της με γνήσια αφοσίωσι προς την αμερικανική πατρίδα ανταποδίδοντας όσα ο μετανάστης έλαβε από τη χώρα αυτή, ενώ ταυτόχρονα κατώρθωνε να διατηρή άθικτους τους ψυχικούς και πνευματικούς δεσμούς με την γενέτειρα –γιατί η ελληνική κουλτούρα, φιλελεύθερη, δημοκρατική και ευέλικτη, επέτρεπε την ταυτόχρονη αγάπη και αφοσίωσι προς την νέα αμερικανική πατρίδα, χωρίς κανένα αίσθημα ένοχης ότι αγάπη προς την Αμερική ισοδυναμούσε με λησμοσύνη και εγκατάλειψι των παραδοσιακών δεσμών με την Ελλάδα. Κι’ αυτό γιατί εκείνοι που πριν 200 χρόνια έβαζαν το θεμελιακό λιθάρι της μελλοντικής Συμπολιτείας, είχαν γαλουχηθή με τα νάματα της ελληνικής παιδείας, της ελληνικής φιλοσοφίας, των ελληνικών αξιών τού ανθρωπισμού, της δημοκρατικής ελευθερίας, της δικαιοσύνης.
Όταν το καλοκαίρι του 1776 οι αντιπρόσωποι των 13 αποικιών μαζεύτηκαν στην Φιλαδέλφεια για να συσκεφθούν και να αποφασίσουν με ποιο τρόπο να αντιδράσουν στις αλλεπάλληλες αυθαιρεσίες των βρετανών διοικητών και του ίδιου του Γεωργίου Γ’ της Αγγλίας, είναι αμφίβολο αν και οι πιο αισιόδοξοι και τολμηροί ανάμεσα τους θα μπορούσαν να φαντασθούν καν σε τι απίθανα ύψη θα έφθανε μέσα σε δυο εκατονταετίες το καινούργιο έθνος που θα εσμίλευαν με ποδηγέτη την πίστι τους στην ιδέα της ελευθερίας και τον σεβασμό τους προς τις πανανθρώπινες άξιες. Από τις 13 αποικίες που βρίσκονταν αγκιστρωμένες στις παρυφές της καινούργιας ηπείρου, μια περίλαμπρη, ανεξάρτητη και φιλελεύθερη Συμπολιτεία θα απλωνόταν ως τις ακτές του Ειρηνικού, και θα έμπαινε, με το πέρασμα του χρόνου, στην πρώτη γραμμή της πανανθρώπινης πορείας για μια καλύτερη ζωή.
Στην διακοσάχρονη διαδρομή του το αμερικανικό έθνος αντιμετώπισε στιγμές κρίσιμες, καιρούς εντατικής αναταραχής και εμφύλιας διαμάχης, προβλήματα που την λύσι τους την επεδίωξε ενίοτε κατά τρόπο σκληρό, όπως έγινε με τους Έρυθρόδερμους ή τους Νέγρους. Αλλά οι σκιές υποχωρούν μπροστά στην λάμψι που ξεχύνεται από τα επιτεύγματα του, από τις τόσες και τόσες τεχνικές εξελίξεις και επιστημονικές ανακαλύψεις που έγιναν στην Αμερική, και που εξακολουθούν να γίνονται, κατακτήσεις που άλλαξαν επαναστατικά την ανθρώπινη ζωή μέσα στα τελευταία διακόσια χρόνια. Και πιο πολύ, οι οποιεσδήποτε σκιές υποχωρούν μπροστά στην ακατάλυτη προσήλωσι του αμερικάνικου έθνους στο ιδεώδες της Ελευθερίας, και μπροστά στις τόσες και τόσο γενναιόδωρες προσφορές του σε κάθε περίστασι που ανθρώπινες ομάδες στις πιο μακρυνές γωνιές του πλανήτη ελύγιζαν κάτω από το άλγος και την αγωνία μιας ξαφνικής καταστροφής ή θεομηνίας.
Η αμερικανική ιστορία έχει τις σκοτεινές της σελίδες, γιατί είναι δημιούργημα ανθρώπων και όχι θεών. Αλλά εκείνοι που πριν διακόσια χρόνια άναβαν στην Φιλαδέλφεια τον πυρσό της ανεξαρτησίας, θα είχαν κάθε δικαίωμα να νοιώσουν περηφάνεια για όσα επέτυχε το έθνος που με την πέννα και το σπαθί τους εθεμέλιωσαν. Γιατί τα επιτεύγματα αυτά υπερκαλύπτουν και εκμηδενίζουν τις όποιες αδυναμίες, τις όποιες ασχήμιες, τα όποια ανθρώπινα ελαττώματα –και αποτελούν υπόσχεσι ότι και τα μεγάλα κοινωνικά προβλήματα που μένουν καθώς και εκείνα που ή ίδια η υλική πρόοδος καθημερινά δημιουργεί, θα αντιμετωπισθούν μέσα στα παραδοσιακά πλαίσια της ελευθερίας, του ανθρωπισμού και της δικαιοσύνης. Κι’ ακόμα, οι βαρειές ευθύνες που συνεπάγεται η σημερινή θέσι της Αμερικής –η στρατιωτική και οικονομική της ισχύς, η αναπόδραστη επιρροή της στον διεθνή χώρο– και που είναι αναπόφευκτο να οδηγούν σε σφάλματα, σε παρεξηγήσεις, σε αντιδικίες, σε εχθρότητες, δεν θα ξεστρατίσουν την Αμερική από την ιστορικά προδιαγεγραμμένη αποστολή της, που ήταν και είναι να στέκεται προπύργιο ελευθερίας, δικαιοσύνης, και ανθρωπισμού. Είναι ακριβώς αύτη η ιστορική αποστολή, και το χρέος που δημιουργεί για την Αμερική στην παγκόσμια συνείδησι, η εξήγησι και η αιτία για τις τόσο έντονες αντιδράσεις που εγείρονται και στον αμερικανικό χώρο και έξω στην διεθνή συνείδησι κάθε φορά που οι ηγετικές ευθύνες της οδηγούν την Αμερική σε οποιαδήποτε προσωρινή απομάκρυνσι από το παραδοσιακό περίγραμμα της Ιστορικής αποστολής της.
Ήταν μόλις τρία εκατομμύρια οι άποικοι που ξεκίνησαν για το μεγάλο πείραμα της ανεξαρτησίας. Έκτοτε πολλά εκατομμύρια ήρθαν από κάθε γωνιά της Γης για να βρουν καταφύγιο και να θεμελιώσουν μια καινούργια ζωή στην Βορειοαμερικανική Συμπολιτεία. Δεν έχει να επιδείξη η ανθρώπινη ιστορία άλλη περίπτωσι έθνους που να αναδύθηκε κυριολεκτικά από τα σπλάγχνα άλλων εθνών –ένα “Έθνος Μεταναστών”! Πρέπει να ήταν φτιαγμένοι από ξεχωριστή πάστα οι άντρες και οι γυναίκες που πήραν την απόφασι να περάσουν τον απειλητικό ωκεανό και να ρίξουν ρίζες σ’ ένα άγνωστο κόσμο, χωρίς εφόδια, χωρίς καμμιά βεβαιότητα επιτυχίας. Ήρθαν, γιατί η χώρα που θα έκαναν καινούργια τους πατρίδα είχε γκρεμίσει τους φραγμούς που σε άλλες χώρες περίσφιγγαν την προσωπική πρωτοβουλία και έφεσι και εστραγγάλιζαν τις ικανότητες και προσδοκίες του άνθρωπου.
Δεν ήταν η καινούργια τους πατρίδα ο βιβλικός Παράδεισος με την άφθονη και ακούραστη προσφορά και απόκτησι κάθε αγαθού –ήταν όμως ένας γήινος, σύγχρονος, ανθρώπινος παράδεισος, όπου η πρωτοβουλία, η ικανότητα, η σκληρή δουλειά, το οργανωτικό πνεύμα, η αποφασιστικότητα και η δημιουργική φαντασία εύρισκαν τον δρόμο ανεμπόδιστο και το ανέβασμα στην κοινωνική και οικονομική κλίμακα τελική επιβράβευσι. Ήταν πλούσια από την φύσι σε υλικούς πόρους η καινούργια τους πατρίδα μα χρειάστηκε η παρεμβολή του άνθρωπου για να αξιοποιηθούν οι πόροι και να γίνη η Αμερική η χώρα που εξακολουθεί ακόμα και σήμερα να τραβά σαν μαγνήτης χιλιάδες καί χιλιάδες κάθε χρόνο. Κι’ είναι όχι λιγώτερο σημαντικό το ότι η αξιοποίησι αυτή των υλικών πόρων δεν έγινε για την καλοζωία καί το κέρδος των ολίγων και ισχυρών –έγινε με την συμμετοχή και το όφελος των πολλών, με αποτέλεσμα σιγά-σιγά να απλωθή η κατανομή των αγαθών, έτσι που σήμερα πάνω από τα 80 τοις εκατόν του αμερικανικού λαού να ζουν σε ένα επίπεδο που στις πιο πολλές χώρες του πλανήτη μας μονάχα οι λίγοι μπορούν να έχουν καί οι πλατειές μάζες δεν τολμούν να ονειρευθούν ούτε σαν απώτερη προσδοκία. Και έγινε αυτή η πλατειά κατανομή των υλικών αγαθών χωρίς θυσία της ατομικής ελευθερίας, χωρίς τον στραγγαλισμό των αξιών που από την αρχή συνέπηξαν το υπόβαθρο και το θεμέλιο του αμερικανικού έθνους.
Αυτό δεν σημαίνει ότι η Αμερική έχει προσεγγίσει την τελειότητα. Υπάρχουν ακόμα θύλακες φτώχειας, ρατσιστικές προκαταλήψεις, τα καρκινώματα που εκτρέφουν οι πολυάνθρωποι υδροκέφαλοι των μεγαλουπόλεων, το έγκλημα, τα ναρκωτικά, ο συνωστισμός. Αλλά η αναγνώρισι της αδυναμίας και του κακού είναι η απαρχή της θεραπείας, και οι Αμερικανοί είναι οι πρώτοι που στρέφουν τον προβολέα της κριτικής με σκληρότητα πάνω στα ελαττώματα καί τις αποτυχίες τους. Σ’ αυτήν την ανδρική αναγνώρισι των αδυναμιών αλλά καί των δυνατοτήτων οφείλεται κατά μέγα μέρος η αναμφισβήτητη καί πολύπλευρη άνθισι μέσα στα τελευταία διακόσια χρόνια.
Αυτή η χωρίς προηγούμενο υλική και πνευματική άνθισι πήγασε από την ελεύθερη καί ανεμπόδιστη προσπάθεια όλων εκείνων που ήρθαν μετανάστες στον Νέο Κόσμο, κι’ από τα παιδιά και τα εγγόνια τους που έρριξαν ρίζες βαθειές καί ρωμαλέες στη φιλόξενη γη της καινούργιας πατρίδας. Οι Έλληνες, παρ’ όλο που ήρθαν αργά, ουραγοί στην πολυεθνή φάλαγγα των μεταναστών, και παρά τον περιωρισμένο αριθμό τους, που και σήμερα ακόμα δεν ξεπερνά το ένα εκατοστό του αμερικάνικου συνόλου, έδωσαν πλούσια και πολύτιμη την πολιτιστική, πνευματική, ηθική και υλική προσφορά τους.
Κατά σύμπτωσι αξιοσημείωτη, πέρισυ[1] συμπληρώθηκαν εκατό χρόνια, άπό τότε που άρχισαν να φτάνουν στην Αμερική οί πρώτοι έλληνες μετανάστες. Η παρουσία βέβαια Ελλήνων στην Αμερική πάει πολύ πίσω –στην εποχή ακόμα των ισπανών εξερευνητών καί κονκουϊσταδόρων,[2] τις πρώτες ακόμη δεκαετίες μετά τον Χριστόφορο Κολόμβο.[3] Αλλά οι ρίζες της σημερινής Ομογενείας δεν πάνε τόσο μακρυά. Το μεταναστευτικό ρεύμα που ωδήγησε στην σημερινή ελληνοαμερικανική πραγματικότητα, ξεκινά γύρω στα 1875-76.
Δεν υπήρξε ασήμαντη καί περιθωριακή η προσφορά της Ομογενείας καί προς την γενέτειρα και προς την αμερικανική πατρίδα. Στις σελίδες που ακολουθούν, ο αναγνώστης θα δη να δίδεται ανάγλυφα η πολύμορφη και απλόχερη συμβολή προς την γενέτειρα –στον οικονομικό, τον κοινωνικό, τον πολιτισμικό, τον εθνικό τομέα. Κι’ ακόμα η ζωντανή, γραφική, και πολύπτυχη προσφορά προς την αμερικανική πατρίδα, στον χώρο της κουλτούρας, στον χώρο της οικονομίας, κι’ ακόμα στον χώρο της κοινωνικής αρετής με την προσήλωσι των ομογενών, παλαιών και νέων, στις έντιμες παραδόσεις, στους οικογενειακούς δεσμούς, στην νομοταγή επιδίωξι της επιτυχίας και προκοπής.
Για πρώτη φορά θα γίνη μία προσπάθεια να δοθή σε όλη της την έκτασι η υλική συμβολή της Ομογενείας προς την γενέτειρα, αλλά και παρά πέρα η προσφορά της προς την κοινωνική ανάπτυξι και πρόοδο της ελληνικής υπαίθρου, οι πολύπλευρες προεκτάσεις της ομογενειακής παρεμβολής στην ανέλιξι της ελληνικής ζωής, οι πολιτιστικές επιδράσεις –προζύμι μαγικό για την κοινωνική άνοδο και την προκοπή του ελληνικού χωριού– και, φυσικά, η απροσμέτρητη σε σημασία συμβολή της Ομογενείας στην υποστήριξι των εθνικών επιδιώξεων της γενετείρας.
Θα δη ο αναγνώστης, ίσως για πρώτη φορά με τόση πληρότητα, την έκτασι της συμβολής που δεν τοποθετείται μονάχα στο χθες ή το σήμερα, αλλά πηγαίνει πίσω δεκαετίες πολλές, όσες και η έντονη παρουσία της Ομογενείας στην Αμερική. Θα δη ο αναγνώστης πόσες φορές και με πόσο ιερό πάθος ξεσηκώθηκε η Ομογένεια και αγωνίσθηκε και πέτυχε να αναγνωρισθή με τον πλέον επίσημο τρόπο η βαρύτητα της επιρροής της πέρα από τις πραγματικές αριθμητικές διαστάσεις της παρουσίας της –αλλά και να πιστοποιηθή η ζηλευτή θέσι που κατέχει μέσα στον αμερικανικό κοινωνικοπολιτικό χώρο. Θα ξαναζωντανέψουν στις σελίδες που ακολουθούν προσπάθειες ίσως τώρα για πολλούς ξεχασμένες που όμως αποτελούν ακατάλυτους τίτλους τιμής και συμβόλαιο άφθαρτο των ψυχικών και συναισθηματικών δεσμών που ενώνουν την Ομογένεια με την γενέτειρα, και σε ευρύτερη έννοια την Αμερική με την Ελλάδα.
Τραγικά εσφαλμένες ενέργειες της αμερικανικής πολιτικής ηγεσίας κατά τα τελευταία χρόνια έχουν προκαλέσει έντονη και εν πολλοίς δικαιολογημένη πικρία που καλύπτει τώρα σαν χειμωνιάτικη ομίχλη το γρανιτένιο οικοδόμημα της ελληνοαμερικανικής φιλίας.
Ο Εθνικός Κήρυξ πιστεύει στην αναγκαιότητα των δεσμών αυτών, κι’ ακόμα πιστεύει ότι, τελικά, η μυωπική και βλαβερή γραμμή που ακολούθησε επί έτη η αμερικανική ηγεσία θα υποχώρηση μπροστά στην δύναμι που ενυπάρχει στην παραδοσιακή φιλία των δύο λαών. Και πως σύντομα θα διαλύση την ομίχλη ο ήλιος της λογικής και της δικαιοκρισίας για να προβάλουν ξανά σε όλο τους το μεγαλείο οι ακατάλυτοι δεσμοί που εξεπήγασαν και που αναθερμαίνονται πάντα άπό τις πάγιες αξίες που είναι κοινές και στα δύο έθνη και που δεν θρυμματίζονται άπό πρόσκαιρους κλυδωνισμούς.
Κατά κάποιο τρόπο, η μονογραφία που ακολουθεί είναι μια μικρή αλλά γνήσια προσφορά στην αναγκαιότητα να διατηρηθούν οι παραδοσιακοί δεσμοί. Γι’ αυτό και ο Εθνικός Κήρυξ κατέβαλε κάθε προσπάθεια για να είναι όσο το δυνατόν πιο άρτια, πιο θεμελιωμένη σέ αδιάβλητα στοιχεία, πιο περιεκτική και πανοραματική η ανασκόπησι αυτή της ιστορικής πορείας του Ελληνισμού της Αμερικής.
Μπάμπης Μαρκέτος, Νέα Υόρκη, 1976
Πηγή : The Panhellenic Post
— με ΟΜΟΓΕΝΕΙΑΚΑ ΝΕΑτου Μπάμπη Μαρκέτου, Διευθυντή του «Εθνικού Κήρυκος» Νέας Υόρκης
Εκδόσεις Παπαζήση, 2006
Στο βιβλίο εξιστορείται η Ιστορία των πρώτων Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική, μέχρι τις μέρες του. Σκιαγραφούνται οι εθνικοί αγώνες, τα επιτεύγματα, η προσφορά των ομογενών στην γενέτειρα. Το βιβλίο αυτό, μαζί με άλλες αξιόλογες συγγραφικές προσπάθειες ομογενών, αποτελεί ανεκτίμητη ψηφίδα στα μωσαϊκό της Ιστορίας του Ελληνισμού στις ΗΠΑ.
Οι παλαιότεροι ομογενείς της Αμερικής, μέσα από τις σελίδες του βιβλίου, θα θυμηθούν πρόσωπα και πράγματα. Οι νεώτεροι θα μάθουν. Και οι όπου γης ομογενείς αναγνώστες της ΡΗΡ, θα αναγνωρίσουν, ενδεχομένως, καταστάσεις και περιστάσεις παραπλήσιες με εκείνες που οι ίδιοι βίωσαν στην ξενιτιά.
Σε κάθε περίπτωση, η αναδημοσίευση στοχεύει και στο να βρούμε, τούτη την κρίσιμη ώρα, την δημιουργική εκείνη σπίθα που θα αναζωπυρώσει τη φλόγα του ελληνικού πνεύματος και θα συμβάλει στην ανύψωση του φρονήματος αποτελώντας το εφαλτήριο για μία νέα προοδευτική πορεία του ελληνισμού.
Μπάμπης Μαρκέτος
Είναι κάποιοι άνθρωποι που το πέρασμά τους από την ομογένεια σηματοδοτεί τη ζωή τους και αφήνει ανεξίτηλο το στίγμα της πολυσχιδούς, δημιουργικής, προσωπικότητάς τους. Ένας τέτοιος άνθρωπος, με ήθος και μεγάλη προσφορά προς την ομογένεια και τη γενέτειρα, υπήρξε και ο Μπάμπης Μαρκέτος, ο πρώην εκδότης της ομογενειακής εφημερίδας «Εθνικός Κήρυξ», της Νέας Υόρκης των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής.
Τριάντα χρόνια στο πηδάλιο της –αγωνιστικής, τότε- εφημερίδας (1947-1977) έμεινε ο Μπάμπης Μαρκέτος. Χρόνια εξαιρετικά δύσκολα για την επιβίωση της εφημερίδας. Ο Μαρκέτος δεν βρήκε «στρωμένο τραπέζι», αλλά μία επισφαλή «επιχείρηση» για την οποία έπρεπε να δίνει καθημερινή μάχη, προκειμένου να εξασφαλίζει την λειτουργία της. Και, τελικά, να πετύχει το θαύμα να επικρατήσει ο Κήρυκας της παλαιότερης «Ατλαντίδος», που υποχρεώθηκε να διακόψει την έκδοσή της το 1972.
Χρόνια δύσκολα και για τον Ελληνισμό της Αμερικής, που την περίοδο εκείνη είχε αρχίσει να κάνει τα πρώτα του βήματα προς την κορυφή των σημερινών του επίζηλων κατακτήσεων. Ο Μαρκέτος, με πυξίδα την διπλή του αγάπη, προς την ομογένεια και την πρώτη πατρίδα, άνοιξε δρόμους που οδήγησαν στην ανέλιξη της ομογένειας. Χάραξε λεωφόρους για να διέλθει η αυξανόμενη πολιτική της επιρροή. Οριοθέτησε τις σχέσεις της ομογένειας με την γενέτειρα, σχέσεις άρρηκτες και στενές.
Ο Μπάμπης Μαρκέτος, ως οξυδερκής δημοσιογράφος και εκδότης που ήταν δεν μπορούσε να μην ασχοληθεί και με την καταγραφή του ελληνισμού της Αμερικής. Με ευκαιρία τις εορταστικές εκδηλώσεις για τα 200 χρόνια ανεξαρτησίας των ΗΠΑ (1975) συνέγραψε το παρόν βιβλίο «Οι Ελληνοαμερικανοί». Κατέλειπε τα χειρόγραφα και το βιβλίο εκδόθηκε λίγα χρόνια μετά τα θάνατό του (1998) από το Πάντειο Πανεπιστήμιο της Ελλάδος, με την φροντίδα της συζύγου του, Αθανασίας Γαζιάρη-Μαρκέτου και του συνεργάτη και φίλου του, δημοσιογράφου Χρήστου Μαλασπίνα.
Εισαγωγή
Ο Εθνικός Κήρυξ, που έκλεισε ήδη εξήντα δύο χρόνια προσφοράς, έκρινε πως δεν θα υπήρχε πιο ταιριαστή συμμετοχή στον εορτασμό της 200ετίας του αμερικανικού έθνους από μια πανοραμική επισκόπησι του Χρονικού της Ομογενείας στην Αμερική, του πως άρχισε, τι πέρασε, που έχει φτάσει, τι πρόσφερε και τι εδημιούργησε μέσα στα πλατύτερα πλαίσια της αμερικανικής κοινωνίας –τι πρόσφερε και προς την Αμερική, αλλά και προς την γενέτειρα.
Η Ομογένειά μας στην Αμερική έχει δώσει πλούσια την προσφορά της με γνήσια αφοσίωσι προς την αμερικανική πατρίδα ανταποδίδοντας όσα ο μετανάστης έλαβε από τη χώρα αυτή, ενώ ταυτόχρονα κατώρθωνε να διατηρή άθικτους τους ψυχικούς και πνευματικούς δεσμούς με την γενέτειρα –γιατί η ελληνική κουλτούρα, φιλελεύθερη, δημοκρατική και ευέλικτη, επέτρεπε την ταυτόχρονη αγάπη και αφοσίωσι προς την νέα αμερικανική πατρίδα, χωρίς κανένα αίσθημα ένοχης ότι αγάπη προς την Αμερική ισοδυναμούσε με λησμοσύνη και εγκατάλειψι των παραδοσιακών δεσμών με την Ελλάδα. Κι’ αυτό γιατί εκείνοι που πριν 200 χρόνια έβαζαν το θεμελιακό λιθάρι της μελλοντικής Συμπολιτείας, είχαν γαλουχηθή με τα νάματα της ελληνικής παιδείας, της ελληνικής φιλοσοφίας, των ελληνικών αξιών τού ανθρωπισμού, της δημοκρατικής ελευθερίας, της δικαιοσύνης.
Όταν το καλοκαίρι του 1776 οι αντιπρόσωποι των 13 αποικιών μαζεύτηκαν στην Φιλαδέλφεια για να συσκεφθούν και να αποφασίσουν με ποιο τρόπο να αντιδράσουν στις αλλεπάλληλες αυθαιρεσίες των βρετανών διοικητών και του ίδιου του Γεωργίου Γ’ της Αγγλίας, είναι αμφίβολο αν και οι πιο αισιόδοξοι και τολμηροί ανάμεσα τους θα μπορούσαν να φαντασθούν καν σε τι απίθανα ύψη θα έφθανε μέσα σε δυο εκατονταετίες το καινούργιο έθνος που θα εσμίλευαν με ποδηγέτη την πίστι τους στην ιδέα της ελευθερίας και τον σεβασμό τους προς τις πανανθρώπινες άξιες. Από τις 13 αποικίες που βρίσκονταν αγκιστρωμένες στις παρυφές της καινούργιας ηπείρου, μια περίλαμπρη, ανεξάρτητη και φιλελεύθερη Συμπολιτεία θα απλωνόταν ως τις ακτές του Ειρηνικού, και θα έμπαινε, με το πέρασμα του χρόνου, στην πρώτη γραμμή της πανανθρώπινης πορείας για μια καλύτερη ζωή.
Στην διακοσάχρονη διαδρομή του το αμερικανικό έθνος αντιμετώπισε στιγμές κρίσιμες, καιρούς εντατικής αναταραχής και εμφύλιας διαμάχης, προβλήματα που την λύσι τους την επεδίωξε ενίοτε κατά τρόπο σκληρό, όπως έγινε με τους Έρυθρόδερμους ή τους Νέγρους. Αλλά οι σκιές υποχωρούν μπροστά στην λάμψι που ξεχύνεται από τα επιτεύγματα του, από τις τόσες και τόσες τεχνικές εξελίξεις και επιστημονικές ανακαλύψεις που έγιναν στην Αμερική, και που εξακολουθούν να γίνονται, κατακτήσεις που άλλαξαν επαναστατικά την ανθρώπινη ζωή μέσα στα τελευταία διακόσια χρόνια. Και πιο πολύ, οι οποιεσδήποτε σκιές υποχωρούν μπροστά στην ακατάλυτη προσήλωσι του αμερικάνικου έθνους στο ιδεώδες της Ελευθερίας, και μπροστά στις τόσες και τόσο γενναιόδωρες προσφορές του σε κάθε περίστασι που ανθρώπινες ομάδες στις πιο μακρυνές γωνιές του πλανήτη ελύγιζαν κάτω από το άλγος και την αγωνία μιας ξαφνικής καταστροφής ή θεομηνίας.
Η αμερικανική ιστορία έχει τις σκοτεινές της σελίδες, γιατί είναι δημιούργημα ανθρώπων και όχι θεών. Αλλά εκείνοι που πριν διακόσια χρόνια άναβαν στην Φιλαδέλφεια τον πυρσό της ανεξαρτησίας, θα είχαν κάθε δικαίωμα να νοιώσουν περηφάνεια για όσα επέτυχε το έθνος που με την πέννα και το σπαθί τους εθεμέλιωσαν. Γιατί τα επιτεύγματα αυτά υπερκαλύπτουν και εκμηδενίζουν τις όποιες αδυναμίες, τις όποιες ασχήμιες, τα όποια ανθρώπινα ελαττώματα –και αποτελούν υπόσχεσι ότι και τα μεγάλα κοινωνικά προβλήματα που μένουν καθώς και εκείνα που ή ίδια η υλική πρόοδος καθημερινά δημιουργεί, θα αντιμετωπισθούν μέσα στα παραδοσιακά πλαίσια της ελευθερίας, του ανθρωπισμού και της δικαιοσύνης. Κι’ ακόμα, οι βαρειές ευθύνες που συνεπάγεται η σημερινή θέσι της Αμερικής –η στρατιωτική και οικονομική της ισχύς, η αναπόδραστη επιρροή της στον διεθνή χώρο– και που είναι αναπόφευκτο να οδηγούν σε σφάλματα, σε παρεξηγήσεις, σε αντιδικίες, σε εχθρότητες, δεν θα ξεστρατίσουν την Αμερική από την ιστορικά προδιαγεγραμμένη αποστολή της, που ήταν και είναι να στέκεται προπύργιο ελευθερίας, δικαιοσύνης, και ανθρωπισμού. Είναι ακριβώς αύτη η ιστορική αποστολή, και το χρέος που δημιουργεί για την Αμερική στην παγκόσμια συνείδησι, η εξήγησι και η αιτία για τις τόσο έντονες αντιδράσεις που εγείρονται και στον αμερικανικό χώρο και έξω στην διεθνή συνείδησι κάθε φορά που οι ηγετικές ευθύνες της οδηγούν την Αμερική σε οποιαδήποτε προσωρινή απομάκρυνσι από το παραδοσιακό περίγραμμα της Ιστορικής αποστολής της.
Ήταν μόλις τρία εκατομμύρια οι άποικοι που ξεκίνησαν για το μεγάλο πείραμα της ανεξαρτησίας. Έκτοτε πολλά εκατομμύρια ήρθαν από κάθε γωνιά της Γης για να βρουν καταφύγιο και να θεμελιώσουν μια καινούργια ζωή στην Βορειοαμερικανική Συμπολιτεία. Δεν έχει να επιδείξη η ανθρώπινη ιστορία άλλη περίπτωσι έθνους που να αναδύθηκε κυριολεκτικά από τα σπλάγχνα άλλων εθνών –ένα “Έθνος Μεταναστών”! Πρέπει να ήταν φτιαγμένοι από ξεχωριστή πάστα οι άντρες και οι γυναίκες που πήραν την απόφασι να περάσουν τον απειλητικό ωκεανό και να ρίξουν ρίζες σ’ ένα άγνωστο κόσμο, χωρίς εφόδια, χωρίς καμμιά βεβαιότητα επιτυχίας. Ήρθαν, γιατί η χώρα που θα έκαναν καινούργια τους πατρίδα είχε γκρεμίσει τους φραγμούς που σε άλλες χώρες περίσφιγγαν την προσωπική πρωτοβουλία και έφεσι και εστραγγάλιζαν τις ικανότητες και προσδοκίες του άνθρωπου.
Δεν ήταν η καινούργια τους πατρίδα ο βιβλικός Παράδεισος με την άφθονη και ακούραστη προσφορά και απόκτησι κάθε αγαθού –ήταν όμως ένας γήινος, σύγχρονος, ανθρώπινος παράδεισος, όπου η πρωτοβουλία, η ικανότητα, η σκληρή δουλειά, το οργανωτικό πνεύμα, η αποφασιστικότητα και η δημιουργική φαντασία εύρισκαν τον δρόμο ανεμπόδιστο και το ανέβασμα στην κοινωνική και οικονομική κλίμακα τελική επιβράβευσι. Ήταν πλούσια από την φύσι σε υλικούς πόρους η καινούργια τους πατρίδα μα χρειάστηκε η παρεμβολή του άνθρωπου για να αξιοποιηθούν οι πόροι και να γίνη η Αμερική η χώρα που εξακολουθεί ακόμα και σήμερα να τραβά σαν μαγνήτης χιλιάδες καί χιλιάδες κάθε χρόνο. Κι’ είναι όχι λιγώτερο σημαντικό το ότι η αξιοποίησι αυτή των υλικών πόρων δεν έγινε για την καλοζωία καί το κέρδος των ολίγων και ισχυρών –έγινε με την συμμετοχή και το όφελος των πολλών, με αποτέλεσμα σιγά-σιγά να απλωθή η κατανομή των αγαθών, έτσι που σήμερα πάνω από τα 80 τοις εκατόν του αμερικανικού λαού να ζουν σε ένα επίπεδο που στις πιο πολλές χώρες του πλανήτη μας μονάχα οι λίγοι μπορούν να έχουν καί οι πλατειές μάζες δεν τολμούν να ονειρευθούν ούτε σαν απώτερη προσδοκία. Και έγινε αυτή η πλατειά κατανομή των υλικών αγαθών χωρίς θυσία της ατομικής ελευθερίας, χωρίς τον στραγγαλισμό των αξιών που από την αρχή συνέπηξαν το υπόβαθρο και το θεμέλιο του αμερικανικού έθνους.
Αυτό δεν σημαίνει ότι η Αμερική έχει προσεγγίσει την τελειότητα. Υπάρχουν ακόμα θύλακες φτώχειας, ρατσιστικές προκαταλήψεις, τα καρκινώματα που εκτρέφουν οι πολυάνθρωποι υδροκέφαλοι των μεγαλουπόλεων, το έγκλημα, τα ναρκωτικά, ο συνωστισμός. Αλλά η αναγνώρισι της αδυναμίας και του κακού είναι η απαρχή της θεραπείας, και οι Αμερικανοί είναι οι πρώτοι που στρέφουν τον προβολέα της κριτικής με σκληρότητα πάνω στα ελαττώματα καί τις αποτυχίες τους. Σ’ αυτήν την ανδρική αναγνώρισι των αδυναμιών αλλά καί των δυνατοτήτων οφείλεται κατά μέγα μέρος η αναμφισβήτητη καί πολύπλευρη άνθισι μέσα στα τελευταία διακόσια χρόνια.
Αυτή η χωρίς προηγούμενο υλική και πνευματική άνθισι πήγασε από την ελεύθερη καί ανεμπόδιστη προσπάθεια όλων εκείνων που ήρθαν μετανάστες στον Νέο Κόσμο, κι’ από τα παιδιά και τα εγγόνια τους που έρριξαν ρίζες βαθειές καί ρωμαλέες στη φιλόξενη γη της καινούργιας πατρίδας. Οι Έλληνες, παρ’ όλο που ήρθαν αργά, ουραγοί στην πολυεθνή φάλαγγα των μεταναστών, και παρά τον περιωρισμένο αριθμό τους, που και σήμερα ακόμα δεν ξεπερνά το ένα εκατοστό του αμερικάνικου συνόλου, έδωσαν πλούσια και πολύτιμη την πολιτιστική, πνευματική, ηθική και υλική προσφορά τους.
Κατά σύμπτωσι αξιοσημείωτη, πέρισυ[1] συμπληρώθηκαν εκατό χρόνια, άπό τότε που άρχισαν να φτάνουν στην Αμερική οί πρώτοι έλληνες μετανάστες. Η παρουσία βέβαια Ελλήνων στην Αμερική πάει πολύ πίσω –στην εποχή ακόμα των ισπανών εξερευνητών καί κονκουϊσταδόρων,[2] τις πρώτες ακόμη δεκαετίες μετά τον Χριστόφορο Κολόμβο.[3] Αλλά οι ρίζες της σημερινής Ομογενείας δεν πάνε τόσο μακρυά. Το μεταναστευτικό ρεύμα που ωδήγησε στην σημερινή ελληνοαμερικανική πραγματικότητα, ξεκινά γύρω στα 1875-76.
Δεν υπήρξε ασήμαντη καί περιθωριακή η προσφορά της Ομογενείας καί προς την γενέτειρα και προς την αμερικανική πατρίδα. Στις σελίδες που ακολουθούν, ο αναγνώστης θα δη να δίδεται ανάγλυφα η πολύμορφη και απλόχερη συμβολή προς την γενέτειρα –στον οικονομικό, τον κοινωνικό, τον πολιτισμικό, τον εθνικό τομέα. Κι’ ακόμα η ζωντανή, γραφική, και πολύπτυχη προσφορά προς την αμερικανική πατρίδα, στον χώρο της κουλτούρας, στον χώρο της οικονομίας, κι’ ακόμα στον χώρο της κοινωνικής αρετής με την προσήλωσι των ομογενών, παλαιών και νέων, στις έντιμες παραδόσεις, στους οικογενειακούς δεσμούς, στην νομοταγή επιδίωξι της επιτυχίας και προκοπής.
Για πρώτη φορά θα γίνη μία προσπάθεια να δοθή σε όλη της την έκτασι η υλική συμβολή της Ομογενείας προς την γενέτειρα, αλλά και παρά πέρα η προσφορά της προς την κοινωνική ανάπτυξι και πρόοδο της ελληνικής υπαίθρου, οι πολύπλευρες προεκτάσεις της ομογενειακής παρεμβολής στην ανέλιξι της ελληνικής ζωής, οι πολιτιστικές επιδράσεις –προζύμι μαγικό για την κοινωνική άνοδο και την προκοπή του ελληνικού χωριού– και, φυσικά, η απροσμέτρητη σε σημασία συμβολή της Ομογενείας στην υποστήριξι των εθνικών επιδιώξεων της γενετείρας.
Θα δη ο αναγνώστης, ίσως για πρώτη φορά με τόση πληρότητα, την έκτασι της συμβολής που δεν τοποθετείται μονάχα στο χθες ή το σήμερα, αλλά πηγαίνει πίσω δεκαετίες πολλές, όσες και η έντονη παρουσία της Ομογενείας στην Αμερική. Θα δη ο αναγνώστης πόσες φορές και με πόσο ιερό πάθος ξεσηκώθηκε η Ομογένεια και αγωνίσθηκε και πέτυχε να αναγνωρισθή με τον πλέον επίσημο τρόπο η βαρύτητα της επιρροής της πέρα από τις πραγματικές αριθμητικές διαστάσεις της παρουσίας της –αλλά και να πιστοποιηθή η ζηλευτή θέσι που κατέχει μέσα στον αμερικανικό κοινωνικοπολιτικό χώρο. Θα ξαναζωντανέψουν στις σελίδες που ακολουθούν προσπάθειες ίσως τώρα για πολλούς ξεχασμένες που όμως αποτελούν ακατάλυτους τίτλους τιμής και συμβόλαιο άφθαρτο των ψυχικών και συναισθηματικών δεσμών που ενώνουν την Ομογένεια με την γενέτειρα, και σε ευρύτερη έννοια την Αμερική με την Ελλάδα.
Τραγικά εσφαλμένες ενέργειες της αμερικανικής πολιτικής ηγεσίας κατά τα τελευταία χρόνια έχουν προκαλέσει έντονη και εν πολλοίς δικαιολογημένη πικρία που καλύπτει τώρα σαν χειμωνιάτικη ομίχλη το γρανιτένιο οικοδόμημα της ελληνοαμερικανικής φιλίας.
Ο Εθνικός Κήρυξ πιστεύει στην αναγκαιότητα των δεσμών αυτών, κι’ ακόμα πιστεύει ότι, τελικά, η μυωπική και βλαβερή γραμμή που ακολούθησε επί έτη η αμερικανική ηγεσία θα υποχώρηση μπροστά στην δύναμι που ενυπάρχει στην παραδοσιακή φιλία των δύο λαών. Και πως σύντομα θα διαλύση την ομίχλη ο ήλιος της λογικής και της δικαιοκρισίας για να προβάλουν ξανά σε όλο τους το μεγαλείο οι ακατάλυτοι δεσμοί που εξεπήγασαν και που αναθερμαίνονται πάντα άπό τις πάγιες αξίες που είναι κοινές και στα δύο έθνη και που δεν θρυμματίζονται άπό πρόσκαιρους κλυδωνισμούς.
Κατά κάποιο τρόπο, η μονογραφία που ακολουθεί είναι μια μικρή αλλά γνήσια προσφορά στην αναγκαιότητα να διατηρηθούν οι παραδοσιακοί δεσμοί. Γι’ αυτό και ο Εθνικός Κήρυξ κατέβαλε κάθε προσπάθεια για να είναι όσο το δυνατόν πιο άρτια, πιο θεμελιωμένη σέ αδιάβλητα στοιχεία, πιο περιεκτική και πανοραματική η ανασκόπησι αυτή της ιστορικής πορείας του Ελληνισμού της Αμερικής.
Μπάμπης Μαρκέτος, Νέα Υόρκη, 1976
Πηγή : The Panhellenic Post
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου