Η Σουηδία στις φλόγες: Πώς ένας φόνος στα φτωχά προάστια «ξεγυμνώνει» το κοινωνικό κράτος πρότυπο

Η Σουηδία στις φλόγες: Πώς ένας φόνος στα φτωχά προάστια «ξεγυμνώνει» το κοινωνικό κράτος πρότυπο


Εκρυθμη παραμένει η κατάσταση στην πρωτεύουσα της Σουηδίας, έπειτα από πέντε συνεχόμενες νύχτες ταραχών, τις χειρότερες στη χώρα εδώ και πολλά χρόνια, με εμπρησμούς αυτοκινήτων και κτιρίων και συγκρούσεις με την αστυνομία, ενώ ταυτόχρονα εγείρει πολλά ερωτήματα για το πάλαι ποτέ πρότυπο σκανδιναβικό κοινωνικό μοντέλο.
Η αστυνομία της Στοκχόλμης φαίνεται πως θα ζητήσει ενισχύσεις, ίσως και από το στρατό, για να
αντιμετωπίσει τους εξοργισμένους νεαρούς των φτωχών προαστίων της πόλης, θέτοντας την πρωτεύουσα σε μια ιδιότυπη κατάσταση εκτάκτου ανάγκης.
Περίπου 30 αυτοκίνητα πυρπολήθηκαν στις φτωχές συνοικίες στα βορειοδυτικά και νοτιοδυτικά τμήματα της πρωτεύουσας το βράδυ της Πέμπτης και νεαροί διαδηλωτές προκάλεσαν εκτεταμένες ζημιές σε κτίρια, περιλαμβανομένου ενός σχολείου, ανακοίνωσε η αστυνομία.
«Από πλευράς έκτασης των επεισοδίων, ήταν λίγο πιο περιορισμένα, η κατάσταση ήταν λίγο πιο ήρεμη», δήλωσε ο εκπρόσωπος της αστυνομίας Κγελ Λίντγκρεν για τις ταραχές το βράδυ της Πέμπτης. Οκτώ άτομα, κυρίως 20άρηδες, τέθηκαν υπό κράτηση στη διάρκεια της νύχτας.
Ο ίδιος είπε ότι η αστυνομία σχεδιάζει να ζητήσει ενισχύσεις από άλλες περιοχές για να συνδράμουν στην αντιμετώπιση των ταραχών, αλλά και να τηρήσουν την τάξη στους προγραμματισμένους ποδοσφαιρικούς αγώνες και στον γάμο της πριγκίπισσας Μαντλέν, τρίτης στη σειρά διαδοχής στον θρόνο, στις 8 Ιουνίου.
Οπως είπε ο Λίντγκρεν, η αστυνομία πρέπει να είναι προετοιμασμένη να έχει ισχυρή παρουσία στους δρόμους.
«Θα το πράξουμε αυτό για μέρες, εβδομάδες, για όσο χρειαστεί», τόνισε.
Τι πυροδότησε την έκρηξη
Ο λόγος για τον οποίο ξέσπασαν τα επεισόδια υποτίθεται πως είναι η δολοφονία ενός 69χρονου μέσα στο σπίτι του από πυρά αστυνομικών πριν μερικές εβδομάδες, ωστόσο, αυτό μάλλον αποτελεί ένα ωραίο «περιτύλιγμα» για να κρύψει τις αντιθέσεις εντός της σουηδικής κοινωνίας που συνεχώς μεγαλώνουν.
Μια πρόσφατη κυβερνητική έρευνα έδειξε ότι σχεδόν το ένα τρίτο των νέων, ηλικίας 16 με 29 ετών, σε μερικές από τις πιο φτωχές συνοικίες των μεγάλων σουηδικών πόλεων, δεν σπουδάζουν και δεν εργάζονται.
Το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών στη Σουηδία αυξάνεται με τον ταχύτερο ρυθμό σε σχέση με τις άλλες χώρες-μέλη του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, παρότι η απόλυτη φτώχεια δεν είναι συχνό φαινόμενο.
Ολα αυτά σε μια χώρα που αποτέλεσε για δεκαετίες το πρότυπο του κοινωνικού κράτους και την πιο πετυχημένη εφαρμοσμένη Σοσιαλδημοκρατική συνταγή μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Το μοντέλο, ωστόσο, δείχνει,πλέον, να έχει ρωγμές και να αντιμετωπίζει επικίνδυνους τριγμούς, καθώς οι ταραχές των τελευταίων ημερών βγάζουν την ήρεμη και ελαφρώς βολεμένη μέχρι πρότινος σουηδική κοινωνία από την κανονικότητά της και θέτουν στο επίκεντρο ζητήματα μετανάστευσης, ανεργίας και κοινωνικών ανισοτήτων.
Αλλωστε τα αυτοκίνητα που καταστράφηκαν τις τελευταίες ημέρες δεν είναι πολυτελή ή πανάκριβα, όπως BMV και Porsche, αλλά βανάκια και άλλα οχήματα που χρησιμοποιούν καθημερινοί άνθρωποι για να πάνε στις δουλειές τους καταδεικνύοντας ότι το βασικό κίνητρο των νεαρών υπήρξε η οργή από την συνεχώς αυξανόμενη ανεργία.
Επιπλέον, το «κόλπο» να φορτωθούν τα επεισόδια σε φανατικούς Ισλαμιστές, τη στιγμή που στη Μεγάλη Βρετανία επικρατεί πραγματικός πανικός από την στυγερή δολοφονία στο Λονδίνο, αυτή την φορά δεν πετυχαίνει καθώς δεν υπάρχει καμία τέτοια ένδειξη όπως αναφέρουν και οι αρχές.
Στόχοι επίσης ήταν εκτός του αστυνομικού τμήματος, που θα μπορούσε να συνδεθεί με το θάνατο του 69χρονου, σχολεία, σταθμοί, μια βιβλιοθήκη και μια τράπεζα γεγονός που αναδεικνύει την αντίδραση των νεαρών στον θεσμικό ρόλο που τέτοια ιδρύματα πρεσβεύουν.
Η αστυνομία, από την πλευρά της, δηλώνει πως προσπαθεί να μην κλιμακώσει την αντίδρασή της επιχειρώντας να συνεννοηθεί με τοπικούς παράγοντες και εκπροσώπους των θρησκευτικών δογμάτων, ωστόσο, από τους κόλπους της, όπως αναφέρει το BBC, διαρρέεται και μια ελαφριά ενοχή για το περιστατικό με τον 69χρονο.
Η μετανάστευση σε πρώτο πλάνο και η άνοδος της άκρας δεξιάς
Οπως ήταν αναμενόμενο οι νέες ταραχές έφεραν στο προσκήνιο το ζήτημα της μετανάστευσης και της πολυπολιτισμικότητας εντός της κοινωνίας.
Στο προάστιο Χάσμπι όπου επικεντρώνονται τα επεισόδια κατοικούν περίπου 11.000 άνθρωποι, από τους οποίους το 80% είναι μετανάστες πρώτης ή δεύτερης γενιάς, ενώ η περιοχή μαστίζεται από πολύ υψηλά ποσοστά ανεργίας.
Υπολογίζεται ότι περίπου το 15% του πληθυσμού της χώρας έχουν γεννηθεί εκτός αυτής, ενώ η εισροή μεταναστών τα τελευταία χρόνια προέρχεται από χώρες που έχουν καταστραφεί από πολέμους, όπως το Ιράκ, η Σομαλία, η πρώην Γιουγκοσλαβία, το Αφγανιστάν και η Συρία, ενώ μόλις το 2012 η Σουηδία δέχθηκε 44.000 αιτούντες ασύλου, 50% περισσότερους από το 2011.
Η άνοδος του ακροδεξιού, εθνικιστικού «Δημοκρατικού κόμματος της Σουηδίας», το οποίο καλεί σε αντίποινα κατά των μεταναστών για τα επεισόδια των τελευταίων ημερών, προκαλεί πονοκέφαλο στην πολιτική ηγεσία, καθώς σε αρκετές έρευνες έρχεται, πλέον, τρίτο σε δημοτικότητα.
Από την άλλη πλευρά, όπως αναφέρει το BBC, οι έρευνες δείχνουν πως οι περισσότεροι πολίτες είναι ακόμη υπέρ της μετανάστευσης, ωστόσο, το ποσοστό υποχωρεί, ενώ έχει αρχίσει και κυριαρχεί ο σκεπτικισμός για τις στρατηγικές επιλογές της χώρας στο ζήτημα αυτό.
Πληθαίνουν, μάλιστα, οι φωνές που αναφέρουν ότι οι άνθρωποι που μεταναστεύουν στη χώρα και δεν έχουν τα απαραίτητα προσόντα και γνώσεις είναι πολύ πιθανόν να παραμείνουν άνεργοι.
Ο κοινωνικός ανθρωπολόγος Αγιε Κάρλμπομ επισημαίνει «Ισως να πρέπει να δαπανηθούν αρκετά χρήματα για τους μετανάστες δεύτερης και τρίτης γενιάς, ώστε να μάθουν σουηδικά και να μπορέσουν να εργαστούν στη χώρα, αλλά δυστυχώς, η ενσωμάτωση των γονέων τους να είναι ήδη καμμένα χαρτιά ».
Η δυσκολία έγκειται στο ότι η Σουηδία θεωρούνταν πάντα η χώρα που ξόδευε πολλά και είχε εντυπωσιακές παροχές για εκπαίδευση και κοινωνική πρόνοια, ωστόσο, δείχνει να μην είναι πια η χώρα που όλοι νομίζαμε.
Το επικίνδυνο σταυροδρόμι της «κοινωνικής» Ευρώπης
Οι εξεγέρσεις των τελευταίων ημερών έχουν σίγουρα ομοιότητες (κοινωνικά και οικονομικά) με εκείνες του Λονδίνου πριν από δύο χρόνια και του Παρισιού το 2005, όπως και με της Αθήνας του 2008 παρά το γεγονός ότι δεν πρωτοστατούσαν μετανάστες, ωστόσο, η ευρωπαϊκή κρίση, πλέον, είναι ακόμη πιο βαθιά με τις κοινωνικές διαφορές και ανισότητες να είναι πολύ πιο ορατές.
Δεν είναι τυχαίο ότι η πανευρωπαϊκή έξαρση της άκρας δεξιάς βρίσκει και στις σκανδιναβικές χώρες απήχηση συσχετίζοντας την «ανωτερότητα» με την ιστορία και μυθολογία των Βίκινγκς, ενώ αναδεικνύει το Ισλάμ ως ξενόφερτο και εχθρικό δόγμα προς την βορειοευρωπαϊκή σκέψη και τρόπο ζωής.
Αλλωστε, και τις αρχές της δεκαετίας του 1990 είχαν σημειωθεί αρκετά περιστατικά τόσο στην Σουηδία όσο και τη γειτονική Νορβηγία, ενώ οι μνήμες από το μακελειό του Οσλο, από τον ακροδεξιό Αντερς Μπρέιβικ παραμένουν ακόμη νωπές.


iefimerida.gr