Βερολίνο: Διάσταση απόψεων και ένταση στις συνομιλίες Κοτζιά-Σταϊνμάγιερ

Βερολίνο: Διάσταση απόψεων και ένταση στις συνομιλίες Κοτζιά-Σταϊνμάγιερ

Διαφωνίες για το μνημόνιο και τις επανορθώσεις, σύγκλιση στην εξωτερική πολιτική

Προσωπικά βρίσκονται πολύ κοντά. Ως συμφοιτητές στο πανεπιστήμιο του Γκίσεν, ο Νίκος Κοτζιάς και ο Φρανκ Βάλτερ Σταϊνμάγιερ έχουν κοινό βιωματικό ορίζοντα. Πολιτικά όμως απέχουν έτη φωτός. Ανάμεσα στον Ελληνα και τον Γερμανό υπουργό Εξωτερικών παρεμβάλλονται όχι μία, αλλά δυο συγχρόνως άβυσσοι – εκείνη για τα χρέη της Γερμανίας στην Ελλάδα από την εποχή της ναζιστικής κατοχής, και αυτή για τα χρέη της Ελλάδας στη Γερμανία τα τελευταία χρόνια.

Αυτό εκφράστηκε και στην κοινή συνέντευξη τύπου λίγο πριν από τις συνομιλίες τους το βράδυ της Τρίτης στο Βερολίνο. Οι φιλοφρονήσεις δεν κράτησαν πολύ. Το πρόσωπό του κ.Σταϊνμάγιερ πάγωσε, όταν ο κ.Κοτζιάς αναφέρθηκε στα για τους Γερμανούς «ανεπιθύμητα» θέματα: το μνημόνιο και το κατοχικό χρέος.

Αναφερόμενος στις εξελίξεις της τελευταίας πενταετίας, ο έλληνας υπουργός είπε ότι ότι η πολιτική που επιβλήθηκε από την τρόικα «οδήγησε μόνο σε αποτυχίες». Σε αυτό το διάστημα, πρόσθεσε, «είχαν τεθεί εκτός ισχύος ακόμη και οι νόμοι του καπιταλισμού. Είμαστε η μόνη χώρα όπου μετά από έξη χρόνια βαθειάς κρίσης ούτε ένας ολιγάρχης δεν έχει χάσει την επιχείρησή του, ή δεν έχει καταρρεύσει. Αυτό είναι όντως μοναδικό πράγμα στην ιστορία». Το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα της νέας κυβέρνησης είναι κοινωνικά δίκαιο - «ελπίζουμε να έχουμε την υποστήριξη της κυβέρνησης γι αυτό». Ο κ.Σταϊνμάγιερ τον άκουμε με κατακόκκινο πρόσωπο.

«Δεν τον έχω ξαναδεί τόσο συγχυσμένο» έλεγε γερμανός δημοσιογράφος.

Το κλίμα φορτίστηκε ακόμα περισσότερο, όταν ο κ.Στάινμάγιερ απαντώντας σε ερώτηση για τις αξιώσεις της Ελλάδας από την εποχή της Κατοχής δήλωσε, ότι νομικά για τη Γερμανία το θέμα έχει κλείσει οριστικά. «Παραμένουμε σταθερά στην άποψή μας, πως όλα τα ερωτήματα σχετικά με τις επανορθώσεις και αναγκαστικό κατοχικό δάνειο έχουν ρυθμιστεί οριστικά από νομικής πλευράς» είπε.

Και πήρε τραγελαφική μορφή, όταν γερμανίδα δημοσιογράφος ρώτησε τον κ.Κοτζιά, αν υποστηρίζει τις δηλώσεις του Πάνου Καμμένου, σύμφωνα με τις οποίες η Ελλάδα έχει ένα σχέδιο Β΄ που συμπεριλαμβάνει και συνεργασία με τις ΗΠΑ, την Ρωσία και την Κίνα για την περίπτωση που οι εταίροι πουν «όχι» στις νέες προτάσεις της ελληνικής κυβέρνησης για έξοδο από την κρίση. «Η προτίμησή μου είναι η Ευρώπη»είπε. Κατά τα άλλα, πρόσθεσε, ο υπουργός Αμυνας εξέφρασε απλώς μεγαλοφώνως τις σκέψεις του.

Επόμενο έτσι, η ατμόσφαιρα στη σύντομη κατά ιδία συνομιλία τους να μυρίζει κατά διαστήματα μπαρούτι. «Αυτό ήταν αναπόφευκτο, επειδή για πρώτη φορά η Αθήνα μίλησε έξω από τα δόντια και έθεσε τέτοια θέματα στο τραπέζι» έλεγε γερμανός διπλωμάτης.

Μια πρόγευση για το τι θα συνέβαινε, είχε δώσει λίγο πρωτύτερα ο κ.Κοτζιάς σε συνομιλία του με έλληνες δημοσιογράφους. Ένα από τα θέματα που θα θέσω, είπα, είναι η «αδιέξοδη πολιτική», που επέβαλαν στην Ελλάδα οι εταίροι. Είναι παράλογο, τόνισε, να εφαρμόζουν ένα πρόγραμμα δρακόντειας λιτότητας, που καταστρέφει την οικονομία της, και να ζητούν ταυτόχρονα τη συνεπή εξυπηρέτηση του χρέους. Το ένα, είπε, ακυρώνει το άλλο.

Ο παραλογισμός, πρόσθεσε, επεκτείνεται και σε πολλά μέσα ενημέρωσης, που κατηγορούν τους Έλληνες ως «μπαταξήδες». Δεν έχουν αντιληφθεί, ή δεν θέλουν να αντιληφθούν, πρόσθεσε, «ότι δεν έχει νόημα να μιλάμε για διακανονισμό του χρέους, όσο οι εταίροι δεν μας αφήνουν να αναπτύξουμε την οικονομία μας». Γι αυτό και θα πρέπει να αποσύρουν τέτοιες κατηγορίες.

Αναφορικά με το κατοχικό χρέος της Γερμανίας, που αφορά στις επανορθώσεις, ο έλληνας υπουργός τόνισε, ότι αυτό έχει μια υλική και μια ηθική διάσταση, που πρέπει να ληφθούν εξίσου υπόψη.

Αναφορικά με το κατοχικό δάνειο είπε, ότι αυτό αποτέλεσε καθαρή τραπεζική συναλλαγή, που είχε αναγνωριστεί σαν τέτοια ακόμη και από τη ναζιστική Γερμανία όπως δείχνουν και οι δυο δόσεις αποπληρωμής του που καταβλήθηκαν στην Ελλάδα από την γερμανική Κεντρική Τράπεζα του Γ΄Ράιχ.

Ο ίδιος άσκησε αυστηρή κριτική στη «διπλή ηθική» της γερμανικής κυβέρνησης για το γεγονός, ότι από τη μια επιμένει στην τήρηση των σημερινών συμφωνιών, από την άλλη όμως καταπατά με χέρια και με πόδια τις συμφωνίες από την κατοχική περίοδο.

Αναφορικά με τον ισχυρισμό του Βερολίνου, ότι η ελληνική κυβέρνηση αναγνώρισε τη "συμφωνία 2+4" του 1990 για την επανένωση της Γερμανίας (τα δυο τότε γερμανικά κράτη συν οι τέσσερις νικήτριες δυνάμεις: ΗΠΑ, Σοβιετική Ένωση, Αγγλία, Γαλλία) μέσω της υπογραφής της λεγόμενης "Χάρτας των Παρισίων" λίγους μήνες αργότερα, η απάντησή του ήταν, ότι με αυτήν η ελληνική πλευρά είπε "ναι" στη γερμανική επανένωση, χωρίς με αυτό να απεμπολά τα δικαιώματα της για επανορθώσεις. "Δηλαδή τι έπρεπε να κάνει τότε η Ελλάδα, να πει "όχι" στην επανένωση;" διερωτήθηκε.

Υπάρχει κάποια διασύνδεση ανάμεσα στο παλιό γερμανικό χρέος με το σημερινό ελληνικό; Αυτή, υπενθύμισε ο κ.Κοτζιάς, έχει γίνει ήδη από το Βερολίνο, το οποίο επέβαλε στη συμφωνία για το δεύτερο πρόγραμμα βοήθειας (EFSF) μια διάταξη που απαγορεύει σήμερα τον συμψηφισμό των δυο χρεών. Ο ίδιος δεν απέκλεισε όμως το ενδεχόμενο να θέσει κάποτε επί τάπητος το θέμα συμψηφισμού.

Συμπερασματικά, ο κ.Κοτζιάς τόνισε ότι η επίλυση των επίμαχων θεμάτων δεν μπορεί να γίνει μέσω δηλώσεων αξιωματούχων, επίσημων, ή όχι. Προέχει η συζήτησή τους σε επίπεδο ειδικών, που θα προετοιμάσουν το έδαφος για πολιτικές διαπραγματεύσεις.

Η Ελλάδα, πρόσθεσε, έχει κάθε δικαίωμα να ζητά τέτοια διαδικασία. «Στην πρώτη εμφάνιση μου στο συμβούλιο των υπουργών εξωτερικών στις Βρυξέλλες, ορισμένοι ομόλογοί μου είπαν ότι θεωρούν απαράδεκτο να ζητώ διαπραγματεύσεις» πρόσθεσε ο ίδιος. Σε αυτούς, τόνισε, δεν ανήκε ο γερμανός υπουργός εξωτερικών.

Στο δείπνο εργασίας πάντως, που ακολούθησε μετά την κατά ιδία συνομιλία, το κλίμα ήταν πολύ ευχάριστο - μάλλον επειδή σε αυτό συζητήθηκαν μόνο θέματα εξωτερικής πολιτικής. "Υπήρξε σύγκλιση σε πολλά θέματα" είπε παριστάμενος. Ως παράδειγμα γι αυτό ανέφερε το Ουκρανικό. Οι δυο υπουργοί, πρόσθεσε συμφώνησαν ότι η συμφωνία του Μινσκ αποτελεί το κλειδί για τη λύση του προβλήματος και ότι πρέπει να εφαρμοστεί πλήρως.

Γερμανός διπλωμάτης έλεγε, ότι οι θέσεις του κ.Κοτζιά σε θέματα εξωτερικής πολιτικής αποτέλεσαν ευχάριστη έκπληξη."Ήταν καλά διαβασμένος και έχει εποικοδομητικές απόψεις" είπε. Λίγες ώρες νωρίτερα βέβαια, πηγές του υπουργείου εξωτερικών διέδιδαν το ακριβώς αντίθετο: Ότι το νέο πολιτικό προσωπικό στο υπουργείο εξωτερικών είναι ακόμα "άπειρο και απροετοίμαστο" - κάτι που έχει προκαλέσει ήδη αβαρίες στους μηχανισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Αναφερόμενος στην προσωπική σχέση του με τον γερμανό υπουργό, ο κ.Κοτζιάς είπε, ότι μετά τις σπουδές τους στο Γκίσεν, οι δρόμοι τους διασταυρώθηκαν αργότερα πάλι στο πανεπιστήμιο του Μάρμπουργκ.

Σε αυτό προστίθεται και η σχέση εμπιστοσύνης που ανάπτυξαν ήδη κατά την πρώτη συνάντησή τους ως υπουργοί στις 29 Ιανουαρίου. «Τόσο εκείνος, όσο κι εγώ, είμαστε της άποψης, ότι τέτοιο προσωπικό trust game (παιχνίδι εμπιστοσύνης), είναι σήμερα απαραίτητο στοιχείο για την άσκηση εξωτερικής πολιτικής» είπε. Αυτή την εμπιστοσύνη θέλουν να την χρησιμοποιήσουν για τον καλύτερο χειρισμό των δύσκολων σήμερα ελληνογερμανικών σχέσεων. Στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής πάντως φαίνεται πως έκαναν καλή αρχή.