Της Therese Raphael
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προειδοποίησε πριν από τρεις μήνες ότι η Deutsche Bank θέτει μια δυνητική συστημική απειλή για το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Σήμερα τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η μεγαλύτερη τράπεζα της Γερμανίας τροφοδοτούν έναν διαφορετικό κίνδυνο: αυτόν μιας αυξανόμενης εθνικιστικής αντίδρασης στη Γερμανία.
Τη Δευτέρα, ο πρόεδρος της επιτροπής οικονομικών του γερμανικού κοινοβουλίου Peter Ramsauer έδωσε συνέντευξη στην Welt am Sonntag, στην οποία χαρακτήρισε το πρόστιμο των $14 δισεκατομμυρίων για τα ομόλογα με ενέχυρο στεγαστικά δάνεια της Deutsche Bank που χρονολογούνται από τον καιρό της οικονομικής κρίσης ως "ληστρικό" και δήλωσε ότι το πρόστιμο "έχει τα χαρακτηριστικά οικονομικού πολέμου".
Ένας άλλος Γερμανός πολιτικός, ο Markus Ferber, άφησε να εννοηθεί ότι η έρευνα σχετικά με τα "παραστρατήματα" της τράπεζας δεν ήταν παρά μία πράξη εκδίκησης της μορφής "οφθαλμόν αντί οφθαλμού" για την απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να δώσει ένα γερό χαστούκι στην Apple με ένα φορολογικό "κουστούμι" ύψους €13 δισεκατομμύριων. Επίσης στελέχη ορισμένων από τις μεγαλύτερες εταιρείες του δείκτη DAX της Γερμανίας το Σαββατοκύριακο συστρατεύτηκαν με την Deutsche Bank προσφέροντας την υποστήριξή τους. "Η γερμανική βιομηχανία χρειάζεται μια γερμανική τράπεζα που να μας συνοδεύει έξω στον κόσμο", είπε ο Πρόεδρος της BASF, Juergen Hambrecht.
Αντί να επιρρίπτουν μέρος της ευθύνης στη διοίκηση της Deutsche Bank, πολλοί Γερμανοί έχουν αρχίσει να βάφονται με τα εθνικιστικά χρώματα. Η ιδέα ότι η Deutsche Bank είναι σε μεγάλο βαθμό το θύμα στην υπόθεση αρχίζει να γίνεται μια ολοένα και πιο δημοφιλής εκδοχή που βασίζεται στην ιδέα ότι οι παραδόσεις, τα πρότυπα και τα θεσμικά όργανα της Γερμανίας βάλλονται από το εξωτερικό. Όπως έχουμε δει να γίνεται με την εναντίωση προς τα γενετικώς τροποποιημένα τρόφιμα και τη Διατλαντική Εμπορική και Επενδυτική Συνεργασία (ΤΤΙΡ), αφής στιγμής καθιερώθηκαν, οι απόψεις κατάφεραν να δημιουργήσουν ισχυρές κόκκινες γραμμές στην πολιτική.
Ο κύριος στόχος της κριτικής ήταν το ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό σύστημα που η Γερμανία βοήθησε να δημιουργηθεί. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχει κατηγορηθεί ότι θέτει εμπόδια στην Deutsche Bank, ζημιώνοντας τους Γερμανούς αποταμιευτές και στηρίζοντας τις σπατάλες στις υπερχρεωμένες κυβερνήσεις στην περιφέρεια της ευρωζώνης.
Η ΕΚΤ κατά περιόδους έχει αντιμετωπίσει κι άλλες επιθέσεις για τις πολιτικές από τη Γερμανία στο παρελθόν. Μάλιστα η αγορά ομολόγων από την ΕΚΤ έχει τεθεί υπό αμφισβήτηση στο Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας (το οποίο αποφάνθηκε υπέρ της ΕΚΤ.) Αλλά οι επικρίσεις έχουν αποκτήσει ένα πιο σταθερό ρυθμό τον τελευταίο καιρό. Για δεύτερη φορά μέσα σε τέσσερα χρόνια, ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Mario Draghi παρουσιάστηκε ενώπιον Γερμανών νομοθετών σε κλειστή συνεδρίαση την περασμένη εβδομάδα για να υπερασπιστεί τις πολιτικές της ΕΚΤ στον απόηχο των προβλημάτων της Deutsche Bank. "Εάν μια τράπεζα αποτελεί συστημική απειλή για την ευρωζώνη, δεν μπορεί να είναι λόγω των χαμηλών επιτοκίων. Έχει να κάνει με άλλους λόγους", κατέθεσε ο Draghi.
Σε όλες τις διαμαρτυρίες σχετικά με την εξωτερική παρέμβαση, υπάρχει ένα στοιχείο πολιτικής τοποθέτησης, καθώς η χώρα οδεύει προς τις εθνικές εκλογές του επόμενου έτους. Με το λαϊκιστικό, αντι-ευρωπαϊκό κόμμα "Εναλλακτική για τη Γερμανία" να κάνει εντυπωσιακή άνοδο στις τοπικές εκλογές, οι πολιτικοί της Γερμανίας με μεγάλη προθυμία θα έριχναν το φταίξιμο αλλού για τα προβλήματα της χώρας δίνοντας, έτσι, τα εθνικιστικά τους διαπιστευτήρια στους Γερμανούς ψηφοφόρους που έχουν κουραστεί να βλέπουν τα γερμανικά συμφέροντα να θυσιάζονται στο βωμό των στόχων της ΕΕ.
Όμως, η συζήτηση προχωρά πέρα από την πολιτική των εκλογών και τα επιτόκια. Μετά την ψήφο του Ηνωμένου Βασιλείου να αποχωρήσει από την ΕΕ, αλλά και την ελληνική κρίση, την προσφυγική κρίση και τώρα τα προβλήματα της τράπεζας, η Γερμανία επανεξετάζει τη στάση της απέναντι στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Όσο πιο πλατιές είναι οι διαφορές μεταξύ των χωρών της ευρωζώνης, τόσο πιο ευάλωτο γίνεται το σχέδιο του ενιαίου νομίσματος. Το σκεπτικό είναι ότι εάν η Γερμανία πρόκειται να επωμιστεί το βάρος της στήριξης των υπερχρεωμένων οικονομιών της ευρωζώνης, θα έπρεπε τότε να έχει μεγαλύτερο λόγο στον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν τα πράγματα.
Είναι μια περίεργη τροπή των γεγονότων. Η Γερμανία είναι λίγο πολύ ο λόγος που υπάρχει Ευρωπαϊκή Ένωση: Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα ιδρύθηκε το 1951 για να παντρέψει τη γερμανική βιομηχανική δύναμη με τη γαλλική κρατική οργανωτική δομή. Το ευρώ -το οποίο η Γερμανία αποδέχθηκε ως το τίμημα της ενοποίησης- ήταν ουσιαστικά ένα πολιτικό σχέδιο για να σφίξει περαιτέρω το δεσμό. Και η εξαγωγική Γερμανία έχει αποκομίσει τα οφέλη από ένα νόμισμα που είναι σημαντικά ασθενέστερο από ό,τι θα ήταν ποτέ το γερμανικό μάρκο, δίνοντάς της ένα τεράστιο εμπορικό πλεονέκτημα.
Οικονομικοί αναλυτές του γερμανικού Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών Halle (IWH) υπολόγισαν πέρυσι ότι η Γερμανία εξοικονόμησε πάνω από € 100 δισεκατομμύρια σε τόκους μεταξύ 2010 και 2015, ήτοι περίπου 3% του γερμανικού ΑΕΠ. Οι οικονομολόγοι σημειώνουν ότι η εξοικονόμηση ξεπερνούσε σε ύψος το κόστος από την ελληνική κρίση χρέους, ακόμη και αφού η Ελλάδα δεν κατάφερε να εξοφλήσει το χρέος της. Το ινστιτούτο IFW στο Κίελο εκτιμά ότι λόγω των χαμηλότερων επιτοκίων και του προφίλ της χώρας ως ασφαλούς καταφυγίου, η Γερμανία θα εξοικονομήσει € 160 δισεκατομμύρια μέχρι το 2030.
Δίκαια θα μπορούσε να πει κανείς ότι η Γερμανία έφτιαξε η ίδια την τύχη της. Αλλά κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί επίσης ότι το ευρώ αποδείχτηκε σωστό χρυσωρυχείο.
Λαμβάνοντας υπόψη τα ανταγωνιστικά οφέλη που το ενιαίο νόμισμα έχει φέρει στη Γερμανία, είναι ίσως ειρωνικό το γεγονός ότι το λαϊκιστικό κόμμα που αναμετράται με τα πιο μετριοπαθή κόμματα της Γερμανίας ξεκίνησε ως ένα κίνημα εναντίον του ευρώ. Αλλά η κακοσχεδιασμένη δομή του ενιαίου νομίσματος - μια νομισματική ένωση χωρίς δημοσιονομική ένωση - έδωσε χώρο για να φουντώσουν τεράστιες ανισορροπίες. Αυτές οι ανισορροπίες αποτελούν τροχοπέδη για την ανάπτυξη της ευρωζώνης, καθώς εμφανίζονται ως υψηλή ανεργία στην περιφέρεια της ΕΕ, αν και η Γαλλία, με 10% ανεργία και η Ιταλία με το χρέος να υπερβαίνει το 132% του ΑΕΠ της βρίσκονται μάλλον στον πυρήνα της ΕΕ.
Η Γερμανία γίνεται όλο και λιγότερο ανεκτική απέναντι στην αποτυχία των άλλων οικονομιών της ευρωζώνης να γίνουν πιο ανταγωνιστικές. Η Γερμανία μπορεί να καυχηθεί για μία σταθερά εύρωστη βιομηχανία, τις μεταρρυθμίσεις Hartz που απελευθέρωσαν τις αγορές εργασίας αρχής γενομένης από το 2003 καθώς και ένα αποτελεσματικό πρόγραμμα μαθητείας. Πολλοί από τους Ευρωπαίους εταίρους της Γερμανίας, εν τω μεταξύ, σπατάλησαν τις οικονομίες τους στην εξυπηρέτηση του χρέους που ήρθε με μια εποχή χαμηλών επιτοκίων.
Η Γερμανία φυσικά αντέχει οικονομικά να είναι γενναιόδωρη. Η γερμανική οικονομία εξακολουθεί να είναι η μεγαλύτερη στην Ευρώπη και η τέταρτη μεγαλύτερη στον κόσμο, η ανεργία παραμένει στο χαμηλότερο επίπεδο της από την ενοποίηση. Αλλά υπάρχουν κάποιες ενδείξεις για χαμηλή απόδοση. Η ανάπτυξη θα επιβραδυνθεί το επόμενο έτος ενώ η αύξηση της παραγωγικότητας ήταν ήδη χαμηλή. Η ταπείνωση της VW μετά την αποκάλυψη των παραποιημένων συστημάτων εκπομπών των κινητήρων ντήζελ, και η σημερινή ταχέως συρρικνούμενη αξία της μετοχής της Deutsche Bank, έχουν αμαυρώσει την εικόνα της υπερ-αποδοτικής, άψογα διοικούμενης γερμανικής μηχανής. Όταν τα πράγματα δυσκολεύουν, όλοι ψάχνουν κάποιον να ρίξουν το φταίξιμο.
Ο Draghi έχει πει ότι η χώρα θα μπορούσε να κάνει πολύ περισσότερα στο δημοσιονομικό μέτωπο για την τόνωση της ανάπτυξης και των επενδύσεων. Αλλά οι Γερμανοί δεν έχουν διάθεση για διαλέξεις. Έχουν κουραστεί να τους λένε ότι πρέπει να δέχονται τα πρότυπα που ορίζονται από άλλους. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι οι Γερμανοί έχουν πολλά περισσότερα κοινά με τη Βρετανία από ό,τι πολλοί υποθέτουν. Είναι άλλο ένα έθνος που λατρεύει τη μπύρα και το ποδόσφαιρο με μια ζωντανή οικονομία και προτεσταντική ηθική της εργασίας που κουράστηκε από τις κοινοτιστικές απαιτήσεις. Πράγματι, το σύνθημα λάβαρο του Βρετανού Brexiter "παίρνω πίσω τον έλεγχο" ηχεί όλο και καλύτερα στα γερμανικά αυτιά.
Μπορεί να είναι πολύ πιο πιστοί Ευρωπαίοι από τους Βρετανούς, αλλά οι Γερμανοί γίνονται όλο και πιο επιφυλακτικοί. Και αν οι εθνικιστικές εκκλήσεις έχουν απήχηση στη Γερμανία, τον πιο αξιόπιστο από όλους τους παίκτες της ομάδας της ΕΕ, είναι ένα καλό στοίχημα ότι η αποκέντρωση των δυνάμεων στην Ευρώπη θα γίνει ισχυρότερη παντού.
capital.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου