Πρόστιμο για πώληση πετρελάιου θέρμανσης χωρίς έκδοση στοιχείων. Κρίση του ΣτΕ για την νομιμότητα της εξουσιοδοτικής απόφασης

Πρόστιμο για πώληση πετρελάιου θέρμανσης χωρίς έκδοση στοιχείων. Κρίση του ΣτΕ για την νομιμότητα της εξουσιοδοτικής απόφασης 

ΣτΕ 1055/2014

Πρόστιμο για πώληση πετρελάιου θέρμανσης χωρίς έκδοση στοιχείων. Κρίση του ΣτΕ για την νομιμότητα της εξουσιοδοτικής απόφασης ΠΟΛ.1021/1997 βάση της οποίας οι επιτηδευματίες που διαθέτουν πετρέλαιο θέρμανσης, την υποχρέωση έκδοσης για τις λιανικές πωλήσεις του είδους αυτού, θεωρημένων Αποδείξεων Λιανικής Πώλησης (χειρογράφων ή με Η/Υ) κατά την παράδοση ή την αποστολή του στον πελάτη (αγοραστή), ανεξάρτητα από τηνυποχρέωση τήρησης από τους εν λόγω επιτηδευματίες, οποιασδήποτε κατηγορίας βιβλίων του Κ.Β.Σ. Η ανωτέρω υπουργική απόφαση, κατ’ επίκληση της οποίας επιβλήθηκε το επίδικο πρόστιμο σε βάρος του αναιρεσίβλητου, κείται εντός της προαναφερθείσας εξουσιοδοτήσεως του άρθρου 38 περ. γη΄ και δ΄ του Κ.Β.Σ.

ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ

ΤΜΗΜΑ Β΄

Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 22 Ιανουαρίου 2014 με την εξής σύνθεση: Ε. Γαλανού, Αντιπρόεδρος, Προεδρεύουσα, σε αναπλήρωση του Προέδρου του Τμήματος, που είχε κώλυμα, Α.-Γ. Βώρος, Εμμ. Κουσιουρής, Σύμβουλοι, Α. Σδράκα, Γ. Φλίγγου, Πάρεδροι. Γραμματέας η Α. Ζυγουρίτσα.

Για να δικάσει την από 26 Σεπτεμβρίου 2007 αίτηση:

του Προϊσταμένου Δ.Ο.Υ. Φλώρινας, ο οποίος παρέστη με τον Πολυχρόνη Καραστεργίου, Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους,

κατά του ......... , κατοίκου Κρυσταλλοπηγής Φλώρινας, ο οποίος δεν παρέστη.

Με την αίτηση αυτή ο αναιρεσείων Προϊστάμενος επιδιώκει να αναιρεθεί η υπ’ αριθμ. 108/2007 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Θεσσαλονίκης.

Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της εκθέσεως της εισηγήτριας, Παρέδρου Γ. Φλίγγου.

Κατόπιν το δικαστήριο άκουσε τον αντιπρόσωπο του αναιρεσείοντος Προϊσταμένου, ο οποίος ανέπτυξε και προφορικά τους προβαλλόμενους λόγους αναιρέσεως και ζήτησε να γίνει δεκτή η αίτηση.

Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του δικαστηρίου

κ α ι

Α φ ο ύ μ ε λ έ τ η σ ε τ α σ χ ε τ ι κ ά έ γ γ ρ α φ α

Σ κ έ φ θ η κ ε κ α τ ά τ ο Ν ό μ ο

1. Επειδή, για την άσκηση της υπό κρίση αιτήσεως δεν απαιτείται κατά το νόμο η καταβολή παραβόλου.

2. Επειδή, με την αίτηση αυτή ζητείται η αναίρεση της υπ’ αριθμ. 108/2007 αποφάσεως του Διοικητικού Εφετείου Θεσσαλονίκης, με την οποία απερρίφθη έφεση του Ελληνικού Δημοσίου κατά της υπ’ αριθμ. 398/2003 αποφάσεως του Διοικητικού Πρωτοδικείου Κοζάνης. Με την τελευταία αυτή απόφαση είχε γίνει δεκτή προσφυγή του αναιρεσίβλητου κατά της 24/1999 αποφάσεως του Προϊσταμένου της Δ.Ο.Υ. Φλώρινας, με την οποία είχαν επιβληθεί σε βάρος του πρόστιμα συνολικού ύψους 7.273.587 δρχ. για παραβάσεις του Κ.Β.Σ. και της 1007293/36/0015/ΠΟΛ.1021/22.1.1997 αποφάσεως του Υπουργού Οικονομικών.

3. Επειδή, όπως προκύπτει από την 7219Β/1.4.2008 έκθεση επίδοσης του δικαστικού επιμελητή στο Πρωτοδικείο Φλώρινας Νικόλαου Ιορδανίδη, αντίγραφα της κρινόμενης αίτησης και της σχετικής πράξης του Προέδρου του Β΄ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας περί ορισμού δικασίμου και εισηγητή κοινοποιήθηκαν νομίμως στον αναιρεσίβλητο, ο οποίος, όμως, δεν παρέστη κατά τη συζήτηση της υπόθεσης. Επομένως, παραδεκτώς ασκείται από την άποψη αυτή η υπό κρίση αίτηση και είναι περαιτέρω εξεταστέα.

4. Επειδή, η κρινόμενη αίτηση αναιρέσεως συνοδεύεται από την υπ’ αριθμ. 1285/2007, εμπρόθεσμη, γνωμοδότηση του Β΄ Τμήματος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, σύμφωνα με την οποία η αίτηση δεν ασκείται παραδεκτώς κατά το μέρος που αφορά την επιβολή, με την επίδικη 24/1999 πράξη του Προϊσταμένου της Δ.Ο.Υ. Φλώρινας, ισάριθμων προστίμων για την παράβαση της μη εκδόσεως 43 αποδείξεων λιανικής πώλησης πετρελαίου θέρμανσης ύψους 200.000 δρχ. το καθένα. Αντιθέτως, σύμφωνα με την ίδια γνωμοδότηση, η αίτηση είναι παραδεκτή και βάσιμη κατά το μέρος που αφορά την επιβολή, με την ως άνω πράξη της φορολογικής αρχής, προστίμου ύψους 4.273.587 δρχ. για την πώληση 51.489 λίτρων πετρελαίου θέρμανσης χωρίς την έκδοση φορολογικών στοιχείων. Συνεπώς, σύμφωνα με την διάταξη της παρ. 2 του άρθρου 12 του ν. 2298/1995 (Α΄ 62), η κρινόμενη αίτηση αναιρέσεως και ο μοναδικός προβαλλόμενος με αυτήν λόγος εισάγονται προς συζήτηση μόνο κατά το μέρος που αφορούν την κρίση της αναιρεσιβαλλόμενης αποφάσεως επί της επιβολής, με την προαναφερθείσα πράξη της φορολογικής αρχής, του τελευταίου αυτού προστίμου των 4.273.587 δρχ. Εξ άλλου, τα ανωτέρω ισχύουν παρά την κατάργηση, τελικώς, της διαδικασίας εκδόσεως γνωμοδοτήσεων από το Ν.Σ.Κ. με το άρθρο 326 παρ. 1 του ν. 4072/2012 (Α΄ 86), δεδομένου ότι, όπως έχει κριθεί (ΣτΕ 4919/2012), η αναδρομικότητα που τέθηκε με τη διάταξη αυτή στην κατάργηση της ως άνω διαδικασίας, δεν καταλαμβάνει τις αιτήσεις αναιρέσεως, οι οποίες, όπως η κρινόμενη, έχουν κατατεθεί υπό το κράτος ισχύος του κανόνα που είχε τεθεί με το άρθρο 12 του ν. 2298/1995, όπως αντικαταστάθηκε με τα άρθρα 28 παρ. 3 του ν. 2579/1998 (Α΄ 31) και 42 του ν. 2721/1999 (Α΄ 42), και ο οποίος όριζε ότι η αίτηση αναιρέσεως πρέπει να συνοδεύεται από εμπρόθεσμη γνωμοδότηση, η οποία να είναι θετική ως προς ένα τουλάχιστον λόγο αναιρέσεως.

5. Επειδή, όπως έχει κριθεί (ΣτΕ 987/2006, ΣτΕ 1712/2006, ΣτΕ 477/2009, ΣτΕ 1188/2010 κ.ά.), κατά την έννοια των διατάξεων των άρθρων 9 του ν. 1989/1991 («Μεταρρυθμίσεις στον ειδικό φόρο κατανάλωσης των πετρελαιοειδών προϊόντων…», Α΄ 192), 13 παρ. 1, 2 και 4, 12 παρ. 16 περ. β΄, 19 παρ. 1 περ. Β΄ υποπερ. δ΄ [όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 43 παρ. 16 του ν. 2214/1994 (Α΄ 75)] και 38 περ. γ΄ (υποπερ. γδ΄ και γη΄) και δ΄ του Π.Δ. 186/1992 [«Κώδικας Βιβλίων και Στοιχείων» (ΚΒΣ), Α΄ 84], καθώς και των παραγράφων 1-3 της 1007293/36/0015/ΠΟΛ.1021/22.1.1997 αποφάσεως του Υπουργού Οικονομικών («΄Εκδοση θεωρημένων αποδείξεων σε κάθε περίπτωση λιανικής πώλησης πετρελαίου θέρμανσης», Β΄ 44/27-1-1997), το προβλεπόμενο από το άρθρο 32 παρ. 2 του ΚΒΣ, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 18 του π.δ/τος 134/1996 (Α΄ 105), πρόστιμο επιβάλλεται και για τη μη έκδοση βιβλίων και στοιχείων, των οποίων η τήρηση προβλέπεται ως υποχρεωτική από κανονιστικές πράξεις εκδοθείσες βάσει ειδικής εξουσιοδοτήσεως διατάξεων του ως άνω Κώδικα. Περαιτέρω, η έκδοση αποδείξεων λιανικής πωλήσεως δεν προβλέπεται ευθέως από τον ΚΒΣ για την συγκεκριμένη κατηγορία επιτηδευματιών και συναλλαγών, ήτοι για τους διατηρούντες επιχείρηση πωλήσεως θερμικής ενεργείας, υπό την έννοια, δε, αυτή πρόκειται για «ειδικό» φορολογικό στοιχείο κατά την έννοια της εξουσιοδοτικής διατάξεως του άρθρου 38 περ. γη΄ του ΚΒΣ, με την οποία παρασχέθηκε η δυνατότητα επιβολής σε βάρος και της ως άνω κατηγορίας επιτηδευματιών της υποχρεώσεως εκδόσεως του προαναφερθέντος φορολογικού στοιχείου, χωρίς να τίθεται ζήτημα ανεπίτρεπτης υπεξουσιοδοτήσεως, δεδομένου ότι με τη διάταξη αυτή αποδόθηκε διάταξη τυπικού νόμου, ήτοι του άρθρου 49 περ. ιγ΄ του π.δ/τος 99/1977 (Α΄ 34), η οποία είχε προστεθεί στο άρθρο αυτό με το άρθρο 2 παρ. 1 της κυρωθείσας με το άρθρο Πρώτο του ν. 625/1977 (Α΄ 180) από 18-5-1977 Πράξεως Νομοθετικού Περιεχομένου (ΠΕ 140/1992, σκ. 68). Συνεπώς, η υπουργική απόφαση, κατ’ επίκληση της οποίας επιβλήθηκε το επίδικο πρόστιμο σε βάρος του αναιρεσίβλητου, κείται εντός της προαναφερθείσας εξουσιοδοτήσεως του άρθρου 38 περ. γη΄ και δ΄ του Κ.Β.Σ.

6. Επειδή, στην προκειμένη περίπτωση, με την αναιρεσιβαλλόμενη απόφαση έγιναν δεκτά τα εξής: Σε βάρος του αναιρεσίβλητου, ο οποίος διατηρεί στην Κρυσταλλοπηγή Φλώρινας ατομική επιχείρηση με αντικείμενο εργασιών την εκμετάλλευση πρατηρίου πώλησης υγρών καυσίμων- λιπαντικών και τηρεί βιβλία Α΄ κατηγορίας του ΚΒΣ για την πώληση υγρών καυσίμων και Β΄ κατηγορίας για την πώληση λιπαντικών, επιβλήθηκε με την 24/1999 πράξη του Προϊσταμένου της Δ.Ο.Υ. Φλώρινας, μεταξύ άλλων, πρόστιμο ποσού 4.273.587 δρχ., διότι σύμφωνα με την από 25.1.1999 έκθεση ελέγχου των αρμοδίων υπαλλήλων του Σώματος Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος (Σ.Δ.Ο.Ε.) Δυτικής Μακεδονίας, κατά τη χρήση 1997, πώλησε πετρέλαιο θέρμανσης ποσότητας 51.489 λίτρων και ισόποσης με το επιβληθέν πρόστιμο αξίας, χωρίς να εκδώσει τουλάχιστον ένα φορολογικό στοιχείο (δελτίο αποστολής, απόδειξη λιανικής πώλησης κλπ), κατά παράβαση των διατάξεων του Κ.Β.Σ. και της 1007293/36/ΠΟΛ.1021/22.1.1997 ΑΥΟ. Κατά της ανωτέρω 24/1999 πράξης ο αναιρεσίβλητος άσκησε προσφυγή, με την οποία ισχυρίσθηκε ότι αυτή δεν είναι νόμιμη, διότι η έκδοσή της στηρίζεται στην 1007293/36/ΠΟΛ.1021/22.1.1997 απόφαση του Υπουργού Οικονομικών, η οποία βρίσκεται εκτός της νομοθετικής εξουσιοδότησης του άρθρου 38 περ. γη΄ του Κ.Β.Σ. και, συνεπώς, είναι ανίσχυρη και μη εφαρμοστέα, ως αντικείμενη στο άρθρο 43 του Συντάγματος. Το πρωτοβάθμιο δικαστήριο δέχθηκε τον παραπάνω λόγο της προσφυγής και ακύρωσε την προαναφερθείσα πράξη. Εφεση του Ελληνικού Δημοσίου κατά της πρωτοδίκου αποφάσεως απερρίφθη με την αναιρεσιβαλλόμενη απόφαση, η οποία επεκύρωσε την πρωτόδικη. Ειδικότερα, το δικάσαν εφετείο έκρινε ότι ως “ειδικά” φορολογικά στοιχεία, κατά την έννοια της επίμαχης εξουσιοδοτήσεως του άρθρου 38 του Κ.Β.Σ., ως προς τα οποία και μόνον παρέχεται δυνατότητα επιβολής υποχρεώσεως εκδόσεως, νοούνται «τα φορολογικά στοιχεία τα οποία πρέπει να εκδίδονται από τους επιτηδευματίες για την εξυπηρέτηση συγκεκριμένου σκοπού, ο οποίος δεν επιτυγχάνεται με την έκδοση των ήδη προβλεπόμενων από τον ΚΒΣ στοιχείων», ότι η προβλεφθείσα από την 1007293/36/ΠΟΛ.1021/22.1.1997 ΑΥΟ απόδειξη λιανικής πωλήσεως δεν μπορεί να θεωρηθεί ως “ειδικό” στοιχείο, αφού «η έκδοση παρόμοιου στοιχείου που εξυπηρετεί τον ίδιο σκοπό προβλέπεται από το άρθρο 13 παρ. 1 και 2 του ΚΒΣ για όλους τους επιτηδευματίες που τηρούν βιβλία και στοιχεία Β΄ και Γ΄ κατηγορίας» και ότι, συνεπώς, με την προαναφερθείσα υπουργική απόφαση, με την οποία θεσπίζεται η υποχρέωση έκδοσης απόδειξης λιανικής πώλησης από τους πρατηριούχους υγρών καυσίμων που διαθέτουν πετρέλαιο θέρμανσης και τηρούν βιβλία Α΄ κατηγορίας, επιχειρείται, καθ’ υπέρβαση της εξουσιοδοτήσεως του άρθρου 38 του Κ.Β.Σ., «η διεύρυνση και μόνον των υποχρέων» για την έκδοση του στοιχείου αυτού.

7. Επειδή, η κρίση αυτή, κατά τα γενόμενα δεκτά στη σκέψη 5, δεν είναι νόμιμη, δεδομένου ότι η απόδειξη λιανικής πωλήσεως αποτελεί για τη συγκεκριμένη κατηγορία επιτηδευματιών και συναλλαγών «ειδικό» φορολογικό στοιχείο, κατά την έννοια της εξουσιοδοτικής διατάξεως του άρθρου 38 παρ. γη΄ του Κ.Β.Σ., και, συνεπώς, δεν τίθεται θέμα υπερβάσεως της εν λόγω εξουσιοδοτήσεως με την επιβολή με την υπουργική απόφαση, κατ’ επίκληση της οποίας επεβλήθη στον αναιρεσίβλητο το επίδικο πρόστιμο των 4.273.587 δρχ., της υποχρεώσεως εκδόσεως του ως άνω φορολογικού στοιχείου ως προς τους διατηρούντες επιχείρηση πωλήσεως θερμικής ενεργείας. Συνεπώς, για το λόγο αυτό, βασίμως προβαλλόμενο με την κρινόμενη αίτηση, η προσβαλλόμενη απόφαση πρέπει να αναιρεθεί κατά το μέρος που αφορά το ανωτέρω πρόστιμο, η δε υπόθεση, η οποία χρήζει διευκρινίσεως ως προς το πραγματικό, να παραπεμφθεί κατά το αντίστοιχο μέρος στο ίδιο δικαστήριο για νέα, νόμιμη κρίση.

ΔΙΑ ΤΑΥΤΑ

Απέχει εν μέρει από την εκδίκαση της υποθέσεως κατά τα εκτιθέμενα στο σκεπτικό.

Δέχεται εν μέρει την υπό κρίση αίτηση.

Αναιρεί την υπ’ αριθμ. 108/2007 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Θεσσαλονίκης κατά το μέρος που αφορά την επιβολή του προστίμου των 4.273.587 δρχ. και παραπέμπει την υπόθεση κατά το αντίστοιχο μέρος στο δικάσαν δικαστήριο.

Επιβάλλει στον αναιρεσίβλητο τη δικαστική δαπάνη του Δημοσίου, η οποία ανέρχεται στο ποσό των τετρακοσίων εξήντα (460) ευρώ.

Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα στις 22 Ιανουαρίου 2014 και η απόφαση δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση της 12ης Μαρτίου 2014.

Η Προεδρεύουσα Αντιπρόεδρος

Η Γραμματέας