Τι προβλέπουν 6 "σοφοί" της οικονομίας για την επόμενη μέρα

Τι προβλέπουν 6 "σοφοί" της οικονομίας για την επόμενη μέρα

Αναλυτές της αγοράς και διακεκριμένοι οικονομολόγοι σχολιάζουν την παγκόσμια συγκυρία και την κρίση χρέους στην ευρωζώνη και διατυπώνουν τις προβλέψεις τους για το μέλλον

Ποια είναι τα σενάρια του «Dr Doom», κατά κόσμον Nouriel Roubini, για την παγκόσμια οικονομία; Γιατί η ανάκαμψη στις ΗΠΑ παραμένει υποτονική, σύμφωνα με τον πρώην πρόεδρο της Fed, Alan Greenspan; Τι προβλέπουν διακεκριμένοι οικονομολόγοι για τις επιλογές των επενδυτών; Στα ερωτήματα αυτά και πολλά άλλα καλούν οι δημοσιογράφοι του Bloomberg «Businessweek» τους ειδικούς να δώσουν μια απάντηση, έτσι όπως υπαγορεύει η εμπειρία και η βαθιά γνώση.

Alan Greenspan
Οικονομολόγος
Ο πρώην πρόεδρος της Fed μιλά στους David Leonard και Peter Coy

- Τι σας ανησυχεί περισσότερο για την οικονομία το 2012;

Η Ευρώπη.

- Δηλαδή, εξακολουθείτε να θεωρείτε πιθανό η Ελλάδα να αφήσει τη ζώνη του ευρώ;

Απλώς, δεν μπορώ να δω τον τρόπο με τον οποίο θα μπορέσει θα παραμείνει.

- Γιατί στις ΗΠΑ δεν έχει φανεί ως τώρα μια πιο ρωμαλέα ανάκαμψη;

θα πρέπει να αναρωτηθούμε τι είναι αυτό που προκαλεί το πρόβλημα. Τελικά, φαίνεται ότι σχεδόν όλη η στασιμότητα προκύπτει ως συνέπεια του περιορισμού των επενδύσεων σε μακροπρόθεσμα στοιχεία ενεργητικού, όπως κατοικίες και εργοστάσια.

- Εννοείτε ότι δεν αντικαθίστανται;

Η ζήτηση για κτίρια έχει μειωθεί σχεδόν στο μισό. Ουσιαστικά, στις ΗΠΑ λειτουργούν δύο διαφορετικές οικονομίες. Η μία παράγει βραχυπρόθεσμα στοιχεία ενεργητικού, όπως τρόφιμα, εξοπλισμό και λογισμικό, και τυπικά αντιπροσωπεύει σχεδόν τα εννέα δέκατα του ΑΕΠ. Και αυτή τα έχει πάει αρκετά καλά.Όχι εξαιρετικά, αλλά καλά. Από μόνο του, αυτό το επίπεδο δραστηριότητας, αν μπορούσαμε να το μετρήσουμε, λειτουργεί με ένα ισοδύναμο περίπου 6% ανεργίας. Το υπολειπόμενο ένα δέκατο του ΑΕΠ αποτελείται από πάγια με προσδόκιμο ζωής άνω των 20 ετών, κυρίως ακίνητα. Αυτό το τμήμα της οικονομίας έχει μειωθεί σχεδόν στο μισό, επιφέροντας μείωση 4 ποσοστιαίων μονάδων της συνολικής οικονομικής παραγωγής και μια αντίστοιχη αύξηση του ποσοστού ανεργίας.

Nouriel Roubini
Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης και πρόεδρος της εταιρίας συμβούλων που φέρει το όνομά του, ο Roubini κέρδισε το προσωνύμιο «Dr Doom» για την πρόβλεψη του ότι θα έρθουν δύσκολοι καιροί πριν από την αρχή της χρηματοπιστωτικής κρίσης. το 2008. Mιλά στον Peter Coy για όσα πιστεύει σήμερα

- Ο Henry Kaufman ήταν εκείνος που έφερε τον τίτλο «Dr Doom» («Δρ Όλεθρος») και εσείς φαίνεται ότι τον έχετε κληρονομήσει. Έχετε ποτέ μιλήσει μαζί του για αυτό;

Ε, λοιπόν, τον έχω συναντήσει κάποιες φορές, σε διάφορες περιστάσεις. Είναι ένας άνθρωπος που έχει συνεισφέρει σημαντική οικονομική στήριξη στο Stern School of Business, όπου είμαι καθηγητής .Ένα από τα κτίρια φέρει το όνομά του. Τρέφω μεγάλο θαυμασμό τόσο για το πνεύμα του όσο και για όσα έχει καταφέρει στον τομέα της οικονομίας και αλλού. Προσωπικά, δεν θεωρώ τον εαυτό μου ως «Dr Doom». Αποκαλώ τον εαυτό μου «Δρα Ρεαλιστή», έστω και αν είναι λιγότερο συναρπαστικό και πιο βαρετό από το να ονομάζεσαι «Δρ Όλεθρος». Αν λες συνεχώς ότι «πρόκειται να έρθει το τέλος του κόσμου», ποιος θα κάτσει να σε ακούσει;

- Τι είναι αυτό που διαμορφώνει την κοσμοθεωρία σας;

Βλέπω έναν κόσμο που τα μέρη του είναι αλληλένδετα με πολλούς τρόπους και δεν είναι μόνο οι οικονομικές, οι χρηματοπιστωτικές και οι εμπορικές συναλλαγές και διασυνδέσεις, αλλά υπάρχουν επίσης οι πολιτικές και οι γεωπολιτικές διασυνδέσεις. Από οικονομικής πλευράς, θα έλεγα ότι η προσέγγισή μου είναι πολύ εκλεκτική. Δεν θέλω να χαρακτηριστώ με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Πιστεύω, σε αντίθεση με τους ανθρώπους που είναι ολοκληρωτικά υπέρ της ελεύθερης αγοράς, τους φονταμενταλιστές του laissez-faire, ότι η κυβέρνηση μπορεί να παίξει έναν σημαντικό ρόλο, πρώτον, παρέχοντας δημόσια αγαθά, όπως η εκπαίδευση, η υγειονομική περίθαλψη και άλλα, και, δεύτερον, εποπτεύοντας την κόντρα στον οικονομικό κύκλο πολιτική - τόνωση της οικονομίας, είτε αυτή είναι νομισματική, δημοσιονομική ή άλλη.

- Ποια είναι τα πιθανά σενάρια για την παγκόσμια οικονομία, κατά τη γνώμη σας;

θα έλεγα ότι υπάρχουν τρία σενάρια. Το ένα προβλέπει ότι διατηρούνται οι οικονομικές και χρηματοοικονομικές δυσκολίες στις προηγμένες οικονομίες, χωρίς, ωστόσο, να έρθει η «τέλεια καταιγίδα». Δηλαδή, οικονομική αδυναμία στις ανεπτυγμένες χώρες, αλλά χωρίς να προκληθεί νέα παγκόσμια οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση.

Το δεύτερο είναι η «τέλεια καταιγίδα». Ένα σχετικά πιο απαισιόδοξο σενάριο, σύμφωνα με το οποίο η Ευρωζώνη αποσυντίθεται και τελικά περισσότερες χώρες καταλήγουν να χάνουν την πρόσβασή τους στην αγορά, περισσότερες χώρες χρεοκοπούν, περισσότερες χώρες εξέρχονται από την Ευρωζώνη.

Η ανάπτυξη στις ΗΠΑ χάνει ρυθμό, ώσπου φτάνει σε στάση και έπειτα έχουμε το σκάσιμο μιας φούσκας. Η προσγείωση της Κίνας είναι επίσης ανώμαλη. Σταματά η ανάπτυξη στις αναδυόμενες αγορές. Και ξεσπά πόλεμος στη Μέση Ανατολή μεταξύ Ισραήλ και ΗΠΑ από τη μια πλευρά και του Ιράν από την άλλη. Ξέρετε, πρόκειται για την κορωνίδα όλων των κρίσεων. Αυτή θα είναι η «τέλεια καταιγίδα». Γνωρίζετε, βέβαια, ότι η «τέλεια καταιγίδα» δεν είναι το βασικό μου σενάριο, αλλά θα έλεγα ότι και οι πέντε αυτές αρνητικές τάσεις, κατά έναν λιγότερο ακραίο τρόπο, βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη. Η Ευρωζώνη είναι πλέον ένα ναυάγιο που βυθίζεται σε αργή κίνηση. Οι ΗΠΑ επιβραδύνουν. Η κινεζική προσγείωση διαφαίνεται μάλλον ανώμαλη, παρά ομαλή. Άλλα έθνη επιβραδύνουν, επίσης. Και οι εντάσεις στη Μέση Ανατολή μπορεί να αναζωπυρωθούν. Έτσι, η παγκόσμια οικονομία έχει έναν ιδιαίτερα ανώμαλο δρόμο να διανύσει φέτος, αλλά και το επόμενο έτος.

Έπειτα, έχουμε και το αισιόδοξο σενάριο, στο οποίο ίσως η κατάσταση να βελτιωθεί στις ΗΠΑ - αργά-αργά. Σύμφωνα με αυτό, η Ευρωζώνη τα καταφέρνει μετά βίας και ίσως οδεύει προς μια μεγαλύτερη οικονομική και δημοσιονομική πολιτική ένωση. Η Κίνα είναι σε θέση να κάνει μια ομαλή προσγείωση. Οι αναδυόμενες αγορές προχωρούν στη διαρθρωτική μεταρρύθμιση που χρειάζονται για την ανάπτυξη. Και εμείς αποφεύγουμε τη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή.

Τώρα, αν όλα αυτά τα πράγματα συμβαίνουν, καλώς, όμως εγώ δεν περιμένω ότι μέχρι το επόμενο έτος ο κόσμος θα φτάσει σε υψηλή οικονομική ανάπτυξη, αλλά ίσως οι αναδυόμενες αγορές μπορούν να αναπτυχθούν. Και ίσως, έπειτα από δύο ή τρία χρόνια ανώμαλου δρόμου, οι προηγμένες οικονομίες να επιστρέψουν στην αναπτυξιακή τους προοπτική. Η αναπτυξιακή προοπτική είναι ίσως το καλύτερο που μπορούμε να ελπίζουμε, προς το παρόν.

- Τι ποσοστά θα δίνατε στα σενάριά σας;

Λοιπόν, νομίζω ότι το αισιόδοξο σενάριο, στο οποίο όλα γίνονται πολύ καλύτερα μέσα στον επόμενο, ας πούμε, ενάμιση χρόνο, από σήμερα έως και το τέλος του επόμενου έτους, έχει μια πιθανότητα 10% να συμβεί. Ένας κόσμος στον οποίο συνεχίζουμε να έχουμε μια Ευρωζώνη σε ύφεση, αλλά δεν έχουμε διάλυση, όμως τα πράγματα παραμένουν άσχημα, έχουμε ανάπτυξη σχεδόν κοντά στο μηδέν στις ΗΠΑ, αλλά όχι ύφεση, έχουμε αργή ανάπτυξη στην Κίνα και τις αναδυόμενες αγορές και αποφεύγουμε μεν έναν πόλεμο στη Μέση Ανατολή, αλλά οι εντάσεις εξακολουθούν να υπάρχουν, έχει ίσως μια πιθανότητα επαλήθευσης 55%. Τέλος, στο τρίτο σενάριο απομένει ένα 35%.Έτσι, συμπερασματικά θα έλεγα ότι υπάρχει πιθανότητα μία στις τρεις να έχουμε μια παγκόσμια «τέλεια καταιγίδα» μέσα στο επόμενο έτος.
Τέσσερις γνώστες της αγοράς συμπληρώνουν τα κενά
Ο Robert Farzard ρωτά τους ειδικούς για τις μετοχές, τα ομόλογα και την ανάκαμψη

Joshua Brown: Διατηρεί το blog «The Reformed Broker», αντιπρόεδρος Fusion Analytics Investment Partners

- Είδα το κομμάτι στο blog σας σήμερα. Υπήρχαν δύο λέξεις: «F — Europe».

Ναι. Αυτό θα έπρεπε να είναι το εξώφυλλο του περιοδικού σας... Ευρω-κόπωση. Ευρω-κόπωση, αρκετά ασχοληθήκαμε με την αφεντιά της. Εάν πρόκειται να διαλυθεί, ε, ας το κάνει και μετά βλέπουμε τι θα γίνει.

- Δεν είπαμε το ίδιο και για τη Lehman Brothers; Απλώς αφήστε τη να διαλυθεί και να δούμε τι θα κάνουμε.

Ναι. Και ξέρετε τι; Πέθανε κανένας;

- Κανείς δεν πέθανε, αλλά είχαμε μια επιθανάτια εμπειρία.

Και τι έγινε; Και τι έγινε; Επιτρέψτε μου να σας πω κάτι. Αντί να ασχολούμαστε με όλες αυτές τις ανοησίες της διάσωσης, τι θα γινόταν αν κρατικοποιούσαμε όλες τις τράπεζες στη μέση του 2008 πριν από τη Lehman, αλλά μετά την Bear Stearns; Αν λέγαμε: «Όχι άλλες Bear Searns. Όλες αυτές οι τράπεζες είναι πλέον ιδιοκτησία των ΗΠΑ, έως ότου ξεχωρίσουμε τα κακά τους από τα καλά τους και τις ξαναγυρίσουμε πίσω».

Πιθανότατα, ο Dow να είχε πέσει στις 5.000, αντί στις 6.500, αλλά τώρα θα είχαμε αφήσει πολλές από αυτές τις ανοησίες πίσω μας. Αλλά, αντί να κάνουμε αυτό, εμείς έχουμε επιλέξει την υπερτιμητική προσέγγιση.

- Έτσι αποσβέσαμε κάπως τον πόνο τα τελευταία τέσσερα χρόνια;

Ναι, έτσι, εάν το ευρώ έχει τελειώσει, τότε άσ΄ το να τελειώσει, να πάρει η ευχή! Ας δούμε πόση ζημιά έχει γίνει και ας ξυπνήσουμε όλοι το επόμενο πρωί και να ξεκινήσουμε να ξαναχτίζουμε.


James Paulsen: Επικεφαλής τομέα στρατηγικών επενδύσεων Wells Capital Managment

- Η Ευρώπη βγαίνει από την πρίζα ξανά και ξανά.

θεέ μου, αυτή η ιστορία έχει παλιώσει τόσο πολύ.

- Πόσο παλιά μπορεί να είναι, όταν δεν έχει συμβεί ακόμη; Δεν έχουν δώσει ακόμη την οριστική εντολή διάλυσης.

Η Ευρώπη έχει μεταβεί, κατά την άποψή μου, από μία κρίση, η οποία δεν ξέρω πώς μπορεί ακόμη να λέγεται κρίση έπειτα από δυόμισι ολόκληρα χρόνια, σε ένα χρόνιο πρόβλημα. Στον πυρήνα μιας κρίσης βρίσκεται το στοιχείο της έκπληξης, όταν δεν έχεις καιρό να σκεφτείς και να εξετάσεις τις πιθανές, τις πιο προφανείς αλλά και τις λιγότερο πιθανές εκβάσεις.

Και σίγουρα είχαμε υπεραρκετό χρόνο για να το κάνουμε αυτό. Πιστεύω ότι η ιστορία αυτή της Ευρώπης σε ύφεση θα είναι ένα βάρος για την ανάπτυξη σε όλο τον κόσμο. Αλλά για μένα δεν αποτελεί πλέον μια παγκόσμια οικονομική καταστροφή.

- Βλέπετε την κατάσταση περισσότερο ως χρόνια...

Σε δέκα χρόνια από τώρα θα απομειώνουμε τα ομόλογα της Πορτογαλίας. Το θέμα είναι ότι απλώς κανείς δεν θα νοιαστεί. Η κρίση της Λατινικής Αμερικής στις ΗΠΑ ξεκίνησε το 1980. Δώδεκα χρόνια αργότερα, το 1992, απομειώναμε τα ομόλογα Brady. Ποιος νοιάστηκε; Κανείς.

Tobias Levkovich: Επικεφαλής στρατηγικός αναλυτής μετοχών ΗΠΑ Citigroup

- Τι είναι αυτό που κάνει τους επενδυτές να ρίχνουν συνεχώς χρήμα στα ομολογιακά funds και να μην αφήνουν την αγορά ούτε μία μέρα να ανασάνει;

Νομίζω ότι ο λόγος είναι γιατί έχασαν μια περιουσία δύο φορές την τελευταία δεκαετία και άλλαξαν: όταν η αγορά διόρθωσε από το 2000 έως το 2002, καθώς και από το 2007 έως το 2009. Είδαμε πτώσεις μεγαλύτερες από 50% και αυτό το είδος της μεταβλητότητας τους έχει φοβίσει πραγματικά.

Τα ομόλογα δεν τους έχουν κάνει κάτι παρόμοιο. Έχουν βγάλει χρήματα και δεν έχουν χάσει χρήματα. Ως εκ τούτου, συνεχίζουν το κυνήγι. Το πρόβλημα είναι ότι, για να προσβλέπεις σε σημαντικές θετικές αποδόσεις από τα ομόλογά σου, τώρα πλέον πρέπει να αναμένεις μόνο ένα ολέθριο οικονομικό σκηνικό.

- Στην έρευνά σας έχετε μιλήσει για αυτήν τη φούσκα ομολόγων, όπως την αποκαλείτε, συγκρίνοντάς τη με τη ροή του 2000 προς τις μετοχές τεχνολογίας και ανάπτυξης. Συνεχίζεται αμείωτη;

Συνεχίζεται. Αλλά πράγματα που εμείς δεν πιστεύουμε απαραίτητα ότι είναι λογικές επενδύσεις μπορεί να συνεχιστούν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα απ΄ όσο θα έπρεπε και, τότε, κατά κάποιον τρόπο, υποχωρούν και πληγώνουν πραγματικά τους επενδυτές.


Jeremy Siegel: Καθηγητής οικονομικών στο Wharton School, University of Pennsylvania

Μιλώντας για εκροές από την αγορά και για αποστροφή προς την αγορά, τι κάνει αυτό το είδος του περιβάλλοντος εκροών διαφορετικό από τα υπόλοιπα;

Ξέρετε, μετά το Κραχ και τη Μεγάλη Ύφεση, οι άνθρωποι υποτιμούσαν τις μετοχές για 20 χρόνια. Φτάσαμε ως τα τέλη του 1950, ώστε οι άνθρωποι να αρχίσουν να λένε: «Βρε, λες το χρηματιστήριο να είναι και πάλι εντάξει;». Είχες πολύ φθηνές τιμές, κάπως όπως συμβαίνει και σήμερα, που είναι επίσης πολύ φθηνά, κι όμως οι άνθρωποι έμεναν προσκολλημένοι στα κρατικά τους ομόλογα με την απόδοση του 2%, λόγω του φόβου κατάρρευσης της αγοράς και της ανάμνησης της Μεγάλης Ύφεσης. Νομίζω ότι αυτό που βλέπουμε είναι, κατά κάποιον τρόπο, μια επανάληψη αυτής της συμπεριφοράς.

Αν δεν κάνω λάθος, στις αρχές του έτους μιλήσατε για την προοπτική ενός Dow στις 15.000 μονάδες μέχρι το επόμενο έτος;

Ω, ναι, και εξακολουθώ να το λέω - τώρα, αυτό που θα πω είναι σημαντικό: Έως το τέλος του 2013, όχι το τέλος του τρέχοντος έτους. Εξακολουθώ να πιστεύω ότι οι πιθανότητες είναι πάνω από 50%-50% να ξεπεράσουμε τις 15.000 μέχρι το τέλος του επόμενου έτους. Δεν θα ήταν για μένα έκπληξη αν φτάναμε τις 17.000.

* Αναδημοσίευση από την εφημερίδα "Κεφάλαιο" της 18ης Αυγούστου