Τα υποβαθμισμένα προάστια της Ιταλίας έτοιμα να «εκραγούν»

Τα υποβαθμισμένα προάστια της Ιταλίας έτοιμα να «εκραγούν»

Η ζωή των φτωχών Ιταλών επιδεινώνεται και τα βάζουν με τους μετανάστες


Τα υποβαθμισμένα προάστια των ιταλικών πόλεων είναι ωρολογιακές βόμβες. Οι «νοικοκυραίοι» μιας ολόκληρης γειτονιάς της Ρώμης, της Τορ Σαπιέντσα, βγήκαν πρόσφατα στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν για την εισροή μεταναστών, κατηγορώντας τους για«ληστείες και βία». Ο Πάπας Φραγκίσκος προειδοποίησε για επικείμενη «επείγουσα κοινωνική κατάσταση».

Στις γειτονιές Κορβέτο και Τζιαμπελίνο του Μιλάνου ξέσπασαν συγκρούσεις λόγω της έξωσης καταληψιών. Οι κάτοικοι των περιχώρων της Νάπολι ξεσηκώθηκαν και κλώτσησαν περιπολικά, καθιστώντας σαφές ότι έχουν μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στην Καμόρα, την τοπική μαφία, παρά στο κράτος.
Το εντυπωσιακό στην προκειμένη περίπτωση, ακόμη και για μας τους Ιταλούς, είναι η αιτία της αναταραχής. Πριν από μισό αιώνα οι μετανάστες μας προέρχονταν από τον Νότο της χώρας, όχι τον Νότο του πλανήτη.
Σήμερα χιλιάδες άτομα από την Αφρική και τη Μέση Ανατολή ρισκάρουν τη ζωή τους στη θάλασσα για να φθάσουν στη Σικελία ή στην Καλαβρία. Πολλοί κατορθώνουν να πάνε βόρεια. Η ταχύτητα της άφιξής τους και το γεγονός ότι έχουν συγκεντρωθεί στις παρυφές των πόλεων αποτελούν λόγους ανησυχίας, αν μη τι άλλο λόγω του πόσο ελάχιστα προετοιμασμένοι είναι οι Ιταλοί για να τους υποδεχθούν.

Η επικίνδυνη άγνοια του μέσου Ιταλού

Σύμφωνα με τον Δείκτη Αγνοιας, μια δημοσκόπηση του Ipsos-Mori που πραγματοποιήθηκε σε 14 χώρες, οι Ιταλοί είναι οι λιγότερο καλά πληροφορημένοι για το θέμα, πιστεύοντας ότι οι μετανάστες αποτελούν το 30% του πληθυσμού, όταν το πραγματικό ποσοστό είναι πολύ μικρότερο: μόλις 7%.

Οι νεοφερμένοι βρίσκουν σπίτι, ή τουλάχιστον καταφύγιο, στα περίχωρα των πόλεων όπου έρχονται σε σύγκρουση με τους κατοίκους τους, κυρίως της εργατικής τάξης. Είναι ένα επικίνδυνο μείγμα: το 90% των Ιταλών ζει εντός ή γύρω από πόλεις και κωμοπόλεις και η Ιταλία είναι η μοναδική χώρα της Ευρώπης ακόμη σε ύφεση. Οι τοπικές αρχές δέχονται πολλά πυρά αλλά κληρονόμησαν μια δραματική κατάσταση με ακατάλληλα και συχνά παράνομα κτίρια, υποδομές που καταρρέουν και δημόσιες παροχές που αγωνίζονται να αντεπεξέλθουν.


Ολες οι κοινωνίες πετούν τα προβλήματά τους στις παρυφές των πόλεων και η Ιταλία δεν αποτελεί εξαίρεση. Και πάντα, όταν ξεσπάει πόλεμος ανάμεσα στους φτωχούς, είναι βέβαιο ότι κάποιος θα επωφεληθεί. Υστερα από χρόνια αποτυχημένων προσπαθειών για την απόσχιση του ιταλικού Βορρά, η ακροδεξιά Λίγκα του Βορρά έγινε πανεθνικό κόμμα και σήμερα παίρνει τον τόνο από ξενοφοβικά κινήματα όπως το γαλλικό Εθνικό Μέτωπο και το βρετανικό UKIP.
Ο ομοσπονδιακός γραμματέας της Λίγκας του Βορρά, Ματέο Σαλβίνι, επισκέφθηκε καταυλισμό Ρομά στα περίχωρα της Μπολόνια και το αυτοκίνητό του δέχθηκε επίθεση. Εντός λίγων εβδομάδων η Λίγκα διπλασίασε το ποσοστό της στις δημοσκοπήσεις.

Χθεσινές ουτοπίες, σημερινοί εφιάλτες


Τα περίχωρα των πόλεων είναι συχνά προϊόντα αυθαίρετης δόμησης και απληστίας. Τα τελευταία 50 χρόνια, υπερφιλόδοξα έργα για δημόσιες κατοικίες που σχεδιάστηκαν από ιδεαλιστές αρχιτέκτονες σαπίζουν ελλείψει υπηρεσιών και φροντίδας. Οι χθεσινές ουτοπίες έχουν μετατραπεί στους σημερινούς εφιάλτες. Ωστόσο ίσως να μην έχουν χαθεί όλα. Οι παρυφές των ιταλικών πόλεων δεν είναι πέρα από κάθε διάσωση.

Μπορούμε να τις διορθώσουμε, λέει ο αρχιτέκτονας Ρέντσο Πιάνο, σήμερα ισόβιος γερουσιαστής. Ο Πιάνο χρησιμοποίησε τον μισθό του γερουσιαστή για να προσλάβει έξι νεαρούς αρχιτέκτονες - τρεις άνδρες και τρεις γυναίκες - προκειμένου να επανασχεδιάσουν και να ανακτήσουν τα περίχωρα των ιταλικών πόλεων. Η ομάδα, που ονομάζεται G124, πήρε το όνομά της από την αίθουσα της Γερουσίας την οποία μετέτρεψε σε εργαστήριό της.
Τα έργα είναι στοχευμένα και τοπικά - επισκευή σχολείων, φωτισμός δρόμων και εγκαταστάσεων μέσων μεταφοράς ή ανάκτηση εγκαταλελειμμένων δημόσιων χώρων. «Δεν μπορείς να αναμένεις από τους νέους να δείξουν ένα ψήγμα συνείδησης του πολίτη όταν τα κτίρια είναι εγκαταλελειμμένα και σαπίζουν και οι αθλητικές εγκαταστάσεις είναι άσχημες και επικίνδυνες» είπε ο Πιάνο. «Είμαι πεπεισμένος ότι η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο. Ισως ένα άτομο τη φορά, αλλά θα σώσει τον κόσμο». Η ομορφιά θα μπορούσε να ξεκινήσει σώζοντας την Ιταλία. Είναι, άλλωστε, το σπίτι της.

* Ο κ. Beppe Severgnini είναι αρθρογράφος της «Corriere della Sera» και συγγραφέας του βιβλίου «Μάμα μία! Μια ερμηνεία της Ιταλίας του Μπερλουσκόνι για τις επόμενες γενιές και τους φίλους στο εξωτερικό»